Architecten, wees op uw hoede voor de correcte naleving van de aanbestedingsprocedure!

Een vzw die actief is in het vrij gesubsidieerd lager onderwijs had het plan opgevat om grote werkzaamheden te laten uitvoeren. Zij deed daarbij een beroep op de architect, die eveneens werd gelast met het integraal organiseren van de aanbesteding nu de vzw onder de overheidsopdrachtenreglementering viel. Zo werd de architect gelast met het opstellen van een gemotiveerd en omstandig verslag met voorstel tot toewijzing van de werken. Nadat de vzw de opdracht had gegund conform het verslag en voorstel van de architect, werd ze plots in gebreke gesteld door een ontevreden deelnemer aan de aanbestedingsprocedure die een fikse schadevergoeding claimde omdat de aanbestedingsprocedure niet correct zou zijn nageleefd.

Er volgde een gerechtelijke procedure waarin, ondergeschikt aan het gezamenlijke verweer van de vzw en de architect jegens de ontevreden deelnemer, de architect en de vzw elkaar aanwezen als de enige aansprakelijke als er een vergoeding verschuldigd zou zijn. 

De architect haalde grosso modo drie argumenten aan:

– Hij zou louter een voorstel hebben gedaan, terwijl de vzw de uiteindelijke beslissing had genomen. Hij was bijgevolg niet aansprakelijk voor de beslissing;
– De vzw zou zich hebben (kunnen) laten bijstaan door andere deskundigen of gespecialiseerde adviseurs (in casu: AGION), zodat hij ervan had mogen uitgegaan dat zijn informatie- en bijstandsverplichting minder verregaand zou zijn;
– Hij zou zelf niet de nodige opleiding of ervaring hebben gehad om de vzw te informeren of bij te staan, gezien het gespecialiseerde karakter van de informatie waaromtrent de architect zich had (kunnen) laten bijstaan.

De vzw haalde dan weer aan dat zij van mening was dat zij geen enkel aandeel had in de wanprestatie. Zo benadrukte de vzw dat de architect contractueel werd gelast met de integrale aanbestedingsprocedure waarin de vzw nooit was tussengekomen en enkel het advies tot gunning had gevolgd conform het voorstel van de architect. De vzw haalde daarnaast artikel 23 aan van het reglement van de beroepsplichten van de architect, waarin expliciet wordt verduidelijkt dat de architect er bij de aanbesteding van werken over moet waken dat alle mededingers gelijke kansen hebben. Ten slotte hekelde de vzw dat de architect nooit enig voorbehoud had geformuleerd omtrent het gegeven dat hij onvoldoende opleiding zou hebben genoten om dergelijke aanbestedingsprocedure te begeleiden. Er werd evenmin aangedrongen op het inwinnen van specifiek juridisch advies tijdens de aanbestedingsprocedure.

Het Hof van Beroep in Gent kwam op 23 oktober 2023 vooreerst tot het besluit dat de aanbestedingsprocedure niet correct werd nageleefd en dat de ontevreden deelnemer recht had op een schadevergoeding. Hierdoor diende ook de discussie in de onderlinge relatie tussen de vzw en de architect te worden beslecht. Het Hof van Beroep oordeelde dat de architect de vzw integraal diende te vrijwaren voor de schadevergoeding nu de architect in strijd met de regels van dwingend recht had gehandeld tijdens de aanbestedingsprocedure. Het feit dat de vzw geen beroep had gedaan op een gespecialiseerde adviesverlener werd daarbij niet beschouwd als een fout of een inbreuk op de zorgvuldigheidsnorm. De adviesverlening werd volgens het Hof van Beroep immers toevertrouwd aan de architect, die als professioneel moet worden beschouwd en waardoor de vzw redelijkerwijze mocht vertrouwen op diens advies zonder het nogmaals te laten dubbelchecken.

Wil je als architect niet in nauwe schoentjes komen te zitten, dan zal – zeker gelet op de verwijzing naar de regels van dwingend recht – een eenvoudige exoneratieclausule in de architectenovereenkomst niet volstaan. Het verdient eerder aanbeveling dat de architect de omvang van dergelijke opdrachten goed definieert, evenals hun kostprijs.