Brouwerij 2.0 in Brusselse kanaalzone

Brussels Beer Project (BBP), een ‘urban biermerk’ dat in 2013 het levenslicht zag, plukt de vruchten van een sterke samenwerking met de plaatselijke gemeenschap en getuigt van een specifieke visie op het leven in onze hoofdstad: multicultureel, hedendaags, bruisend en levendig. Behalve producent van lekkere biertjes zoals Delta IPA, Grosse Bertha en Babylone wil BBP ook een schoolvoorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn. Het nieuwe brouwerijgebouw langs het kanaal in Anderlecht weerspiegelt de duurzame en circulaire bedrijfsfilosofie dankzij een doorgedreven synergie tussen het productieproces en het energiebeheer. Een uitdaging van formaat waar de betrokken ingenieurs maar al te graag hun tanden inzetten.

De nieuwe brouwerij van BBP is opgetrokken aan het Biestebroekdok in de ‘Haven Zuid’-wijk. Het gebouw, dat is ontworpen door OFFICE Kersten Geers David Van Severen, siert het nieuw stedelijk landschap in het bloeiende Brusselse kanaalgebied met zijn kleurrijk dak, open indeling en zichtbare brouwinstallaties.

Hoewel studiebureau Boydens Engineering al een aantal brouwerijen op zijn naam heeft staan, was de nieuwe vestiging van BBP een geval apart. Nassim Jamali, Building Performance Consultant bij Boydens Engineering: “Dit was een industrieel project in het hart van Brussel, voor een klant die niet gewend was aan projecten van deze omvang – het is hun eerste grote brouwerijgebouw na hun microbrouwerij in de Antoine Dansaertstraat. Wat de technische kant betreft, moesten we bovendien rekening houden met alle brouwtechnieken, die niet tot ons takenpakket behoorden. Dit vergde veel overleg tussen de brouwerij, de architect en onze ingenieurs.”

Wat het technisch concept betreft, was de voornaamste betrachting om een optimale synergie tussen de brouwerij zelf – lees: wat ze produceert en de energie die daarbij vrijkomt – en de gebouw-technieken tot stand te brengen. Dit om een comfortabel binnenklimaat en maximale benutting van de aanwezige grondstoffen te garanderen.

Alles begint met een architectuur die erop gericht is om de energiebehoeften tot een minimum te beperken: optimale compactheid, een performante buitenschil en een goed isolatiepeil om de thermische verliezen te reduceren. De beglazing bevindt zich in de noordelijk georiënteerde gevels, wat het juiste evenwicht biedt tussen natuurlijke lichtinval en beperking van het risico op over- verhitting in de zomer. Nassim Jamali: “In de wedstrijdfase werd de oriëntatie van het project om logistieke redenen omgedraaid, maar dit was vanuit energetisch oogpunt niet zinvol. Aanvankelijk onderschatte BBP het belang van hernieuwbare energie in zijn brouwprocessen. We zijn van een paar zonnepanelen naar bijna 120 gegaan (40 kW) en BBP overweegt zelfs om er in een latere fase nog meer op het dak te plaatsen (idealiter georiënteerd naar het zuiden).” 

Het brouwproces genereert enorm veel warmte. Nassim Jamali: “We recupereren al het warme water dat voor het brouwen wordt gebruikt in een buffertank, evenals de warmte die continu door de koelinstallatie wordt geproduceerd, met dank aan een warmtewisselaar. Het is dus niet nodig om het gebouw bijkomend te klimatiseren, aangezien we alle energie van het brouwproces recupereren voor verwarming. Dit stelde ons in staat om het gebouw koolstofneutraal te maken, hoewel er oorspronkelijk een gascondensatie-ketel voorzien was.” Het gerecupereerde regenwater wordt volledig benut voor sanitair en irrigatie. Het zou allicht mogelijk geweest zijn om nog verder te gaan door het te integreren in de passieve koeling van de brouwerijapparatuur, maar dat viel buiten Boydens’ opdracht.

In een gebouw als dat van BBP moet ook gedacht worden aan het thermisch comfort in de productieruimte, die tijdens het brouwen baadt in een warme en vochtige atmosfeer. Het ventilatiesysteem werd daarom overgedimensioneerd om te allen tijde ‘free cooling’ te kunnen bieden. Het werkt volgens vier verschillende modi, waarbij het al dan niet aan de gang zijn van een brouwproces wordt gecombineerd met de winter-/zomerparameters. Nassim Jamali: “We zijn erin geslaagd om deze enorme ventilatie-groep (25.000 m³/h) te plaatsen, ondanks de beperkingen qua omvang en hoogte.” 

De integratie van technologie in de architectuur is eveneens een opmerkelijk kenmerk van het project. De technische installaties en brouwerijtechnieken zijn grotendeels in het zicht gelaten. Het hoeft geen verder betoog dat dit de ingenieurs heel wat kopzorgen heeft opgeleverd op het vlak van coördinatie en opvolging, met het schuine dak als extra moeilijkheid. Anderzijds moesten sommige technieken koste wat kost verborgen blijven, zoals de afzuigers voor het branddetectiesysteem. Boydens Engineering was ook verantwoordelijk voor het ontwerp van de kunstverlichting, die moest worden aangepast aan de verschillende zones (kantoren, degustatieruimte, productiehal …).

De nieuwe brouwerij van BBP staat op het punt te worden opgeleverd. Hoewel het nog even wachten is op de eerste feedback over de werking van de technieken, kunnen we er nu al genieten van een lekker biertje, meer bepaald in de ‘Beer Garden’. Of om het met de slogan van BBP te zeggen: ‘Leave the abbey, join the playgound’!