“Circulariteit gaat over meer dan het product alleen”

Bakstenen, kleidakpannen en kleiklinkers zijn van nature duurzaam en circulair. Toch gaat circulariteit om meer dan het product alleen. Dat is althans de visie van Wienerberger. Met de introductie van de demontabele gevelsteen ClickBrick, het herbestemmen van steenpuin in het productieproces en actieve betrokkenheid in tal van onderzoeken en testprojecten omtrent hergebruik zet de fabrikant zijn allesomvattende circulaire strategie dagelijks om in de praktijk.

“Onze bakstenen, kleidakpannen en kleiklinkers hebben een lange levensduur en zijn robuust”, steekt Katrien Nottebaert, CMO bij Wienerberger, van wal. “Onze keramische producten zijn in de toekomst perfect te hergebruiken in een ander bouwproject als er in het ontwerpproces aandacht is voor demontabele verbindingen. Denk maar aan onze dakpannen, die dankzij hun mechanische bevestiging makkelijk weg te nemen zijn en zo opnieuw inzetbaar zijn in een nieuw project. Ook onze kleiklinkers lenen zich perfect tot hergebruik, en dat zonder sporen achter te laten.”

Klassiek gemetselde gevelstenen kunnen op zich steeds hergebruikt worden, maar vaak is dit arbeidsintensief, waardoor hergebruik niet rendabel is. Met een demontabele oplossing voor buitengevels brengt Wienerberger daar verandering in. “ClickBrick is een modulair, keramisch droogstapelsysteem”, legt Katrien Nottebaert uit. “Deze demonteerbare gevelstenen worden mechanisch
verankerd aan de achterliggende structuur door middel van roestvrij stalen spouwankers en clips. Die verankering is zo solide dat het gevelsysteem kan weerstaan aan hoge windbelastingen, zonder vervorming. Een bijkomend voordeel is uiteraard de eenvoudige en snelle plaatsing.”

ClickBrick heeft zijn kwaliteiten al meermaals bewezen in buitenlandse projecten en ook in ons land lopen momenteel meerdere werven. “Dergelijke testprojecten bieden ons de kans om zowel de gebruiksvriendelijkheid als het kostenplaatje van het systeem op de proef te stellen. Die lessen vertalen we naar toekomstige projecten”, vertelt Katrien Nottebaert. Dat ClickBrick daadwerkelijk hergebruikt kan worden, bevestigt ook een studie in samenwerking met de VUB: het circulaire droogstapelsysteem behoudt na dertig jaar nog 70 % van zijn waarde bij demontage en kan perfect worden ingezet in een volgend bouwproject. Zelfs na vijftig jaar heeft de gevelsteen nog een restwaarde van 56 %. Dankzij onder meer het ontbreken van mortel en lijm en het feit dat het systeem de inzet van slechts twee materialen vereist, namelijk baksteen en metaal, is ook de milieu-impact van ClickBrick laag.

Om ook het recupereren van klassieke bakstenen rendabeler te maken, is Wienerberger in samenwerking met mortelfabrikanten volop de mogelijkheden van kalkmortels aan het onderzoeken. “We willen geschikte kalkmortels vinden om gevelsteen en mortel tijdens de sloop gemakkelijker van elkaar te scheiden en zo op een economisch rendabele manier te recupereren”, vertelt Katrien Nottebaert. Ook dat wordt in de praktijk getest op een werf van Wonen Regio Kortrijk naar een ontwerp van MAKER en TETRA architecten, waar de honderd jaar oude gevelstenen en kleidakpannen van achttien sociale woningen in de Tuighuisstraat maximaal worden ingezet voor de nieuwe woonunits.

Wienerberger trekt zijn circulaire visie verder door dan in zijn afgewerkte producten alleen. Het bedrijf bewijst vandaag al in de praktijk dat steenpuin herwerkt kan worden tot nieuwe kleiproducten. “We herbestemmen vandaag immers al 100 % van het bakafval en fabriekssteenpuin in ons productie-proces”, aldus Katrien Nottebaert. 

Kleiproducten zijn dan wel per definitie recycleerbaar, bij het slopen worden ze vaak in bouwpuin gemengd met andere materialen, waardoor het meestal om downcycling gaat. Om naar een hoogwaardigere vorm van recyclage te evolueren, werkt Wienerberger samen met Tracimat in het project ‘Data-driven sloop en recyclage’ om de materiaalketen zoveel mogelijk te sluiten via hergebruik en recyclage. “We streven ernaar om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen door data uit sloopinventarissen op de juiste manier en op het juiste moment aan te bieden.”

Wienerberger ziet zijn verantwoordelijkheid in de circulaire transformatie ruimer dan enkel de eigen bedrijfsstrategie. “Om urban mining in de toekomst vlotter toepasbaar te maken, is het aangewezen dat ontwerpers hun projecten vormgeven vanuit de juiste mindset. We adviseren hen waar mogelijk over de aandachtspunten in het ontwerpproces: vermijden wat overbodig is, ontwerpen met het eindstadium van het gebouw voor ogen, kiezen voor een gelaagde opbouw en denken aan een demontabele constructie”, aldus Katrien Nottebaert.