Derde EPB-congres: ook licht, lucht en geluid dragen bij aan duurzaamheid

Op donderdag 3 oktober bliezen enkele honderden bouwprofessionals verzamelen in BEL Brussels voor het derde EPB-congres. De focus: waar liggen architecten, bouwpromotoren en bouwheren anno 2019 wakker van? Heel wat, zo is gebleken uit de reeks boeiende lezingen. Hoewel energiebehoud langzaam maar zeker een prioriteit is geworden, spelen ook andere aspecten een rol, zoals het creëren van gezonde en comfortabele woningen. Hoe vallen al die prioriteiten met elkaar te rijmen, en hoe hou je dat alles betaalbaar? Autoriteiten in verschillende domeinen trachtten op het congres klaarheid te scheppen.

Het derde EPB-congres vond plaats in BEL Brussels, het congrescentrum dat is gevestigd in het hoofdkwartier van Leefmilieu Brussel, tevens één van de grootste passiefgebouwen van Europa. Het is moeilijk om een geschiktere locatie te bedenken voor een reeks lezingen over duurzaamheid en het bouwen van morgen.

Creatief nadenken over the BOX

‘Think outside the BOX’ is niet voor niets het motto van het EPB-congres: The BOX is de naam van het partnerschap van zeven bedrijven: opleidingsspecialist SBM, en de toeleveringsbedrijven Renson, Unilin, AGC, Sapa, Soudal en Skylux. Filip Van Mieghem, Marketing Manager bij Soudal, licht toe: “De focus van al deze partners ligt op de gebouwschil. Een gebouw kan je vergelijken met een grote doos, daarom bundelen we de krachten onder de naam ‘The BOX’. Maar dit EPB-congres willen we net aangrijpen om creatief en origineel na te denken over die ‘box’.”

“Onze focus blijft liggen op de gebouwschil, maar we kijken op dit congres verder dan enkel en alleen naar het zuivere energieprestatieverhaal”, vervolgt Van Mieghem. “Wat gebeurt er in zo’n energiezuinige woning met ons comfort? Waar moeten we daarbij op letten? Licht, lucht en geluid zijn daarbij de kernthema’s.”

Luisteren naar de stakeholders

Vijf boeiende sprekers belichtten op deze interessante dag elk een ander aspect van gezond en comfortabel bouwen. Zo kijkt Karim Zouaoui van projectontwikkelaar ION met een projectontwikkelaarsbril naar het bouwen. Toch, zegt hij, is de tijd dat ontwikkelaars vanop een eilandje hun project ontwikkelen al lang voorbij. “We moeten rekening houden met alle stakeholders: de overheid, de gebruikers, de buurt en de investeerders. Wij moeten vanaf het begin naar al die partijen aandachtig luisteren. De noden van de stakeholders dicteren ons de les. Op die manier is duurzaamheid steeds meer een centraal thema geworden in onze activiteiten.”

Natuurlijk blijven projectontwikkelaars inzetten op waardecreatie. De investeringen dienen op lange termijn mee te gaan. “Dat is ons métier als projectontwikkelaar: het creëren van een meerwaarde voor de gebruiker. Tegelijkertijd moeten we de gebruiker trachten te sensibiliseren over nieuwe evoluties, om hem mee aan boord te halen. Soms houdt dat ook in: bereidheid zoeken bij de gebruiker om voor die evoluties te willen betalen.”

“We kijken op dit congres verder dan enkel en alleen naar het zuivere energieprestatieverhaal”

 Knowhow belangrijker dan dure materialen

Duurzaamheid gaat al lang niet meer alleen over energiezuinigheid: dat was in essentie de rode draad van dit EPB-congres. In die optiek is ook akoestiek een belangrijk onderdeel van de duurzaamheidsaanpak. Bart Ingelaere, vice directeur-generaal bij het WTCB, hield een zeer gesmaakte uiteenzetting over de do’s en don’ts van een geslaagde akoestiek. “Akoestiek is geen kwestie van hele dure materialen, maar een kwestie van knowhow”, onderstreepte hij. Bovendien is een geïntegreerde aanpak noodzakelijk: akoestiek valt immers moeilijk los te koppelen van aspecten zoals brandveiligheid.

Een vaak onderschat element is, volgens Ingelaere, de impact van akoestiek op de gezondheid: “Zovele mensen hebben elke dag opnieuw te lijden onder een slechte akoestiek. Denk maar aan verstoorde nachtrusten en de daaropvolgende slaaptekorten en burenruzies. Heel wat van die zaken zijn te wijten aan verkeerd geplaatste of verkeerd gekozen materialen.”

In de lente van 2020 zijn nieuwe prestatie-eisen en normen met betrekking tot akoestiek van kracht. Ook hier ging Ingelaere dieper op in. Het WTCB stelt een checklist ter beschikking om de juiste keuzes te maken. “Je hoeft niet altijd voor de duurste materialen te gaan, soms volstaat een relatief eenvoudige oplossing. Je kan met eenzelfde product het akoestisch probleem oplossen of er net een knoeiboel van maken. Alles hangt ervan af of je de materialen op een correcte manier hebt toegepast.”

“Akoestiek is geen kwestie van hele dure materialen, maar een kwestie van knowhow”

Luchtkwaliteit meten

Luc Dedeyne, energieconsulent en EPB-verslaggever, ging dan weer dieper in op ventilatie: nog zo’n vaak onderschat comfortissue in moderne gebouwen. Hij had het onder meer over de nieuwe ventilatienorm die in opmaak is, en die een nieuwe manier van berekenen voorop stelt. Zo zal er geventileerd worden in functie van de luchtkwaliteit. “Het is de luchtkwaliteit die we moeten meten, in plaats van ons blind te staren op het debiet van het ventilatiesysteem”, aldus Dedeyne. De steeds strengere EPB-eisen en de opkomst van het luchtdicht bouwen hebben geleid tot hét probleem van de toekomst: oververhitting. “We hebben bijna geen energie meer nodig om een woning te verwarmen. Het binnenklimaat wordt steeds belangrijker. Oververhitting tegengaan draagt bij aan het realiseren van een gezonde luchtkwaliteit, aan een lager verbruik”, aldus Dedeyne.

Bertrand Deroisy, verantwoordelijk voor het Laboratorium Licht van het WTCB, had het over de criteria die de nieuwe Europese verlichtingsnorm oplegt. De norm houdt rekening met vier criteria: natuurlijke lichtinval, zicht naar buiten, zonne-uren en risico op verblinding. Vernuftige zonweringssystemen dragen bij aan meer natuurlijke lichtinval en zo ook aan het gebruikerscomfort. De grote moeilijkheid zit hem echter in het verzoenen van optimale natuurlijke lichtinval en energetische performantie.

“Het is de luchtkwaliteit die we moeten meten, in plaats van ons blind te staren op het debiet van het ventilatiesysteem”

Het laatste woord was weggelegd voor de keynote speaker van de avond: Vincent Callebaut, de gerenommeerde architect die zijn visie op de stad van morgen mocht toelichten. Met zijn revolutionaire discours over de ecologische transitie in de steden, met een grote aandacht voor circulaire stedelijke economie, heeft hij een sterke internationale reputatie uitgebouwd. Zo ontwierp hij, op vraag van het Parijse stadsbestuur, acht prototypes van ecologische woontorens die elektriciteit kunnen opwekken. Zo ontstond Paris Smart City 2050. Nu kreeg hij ook de kans om op het EPB-congres een vurig en passioneel discours te houden over duurzaamheid, de rol van natuur in steden, en de ecologische transitie.