Platform voor de bouw
Doorgedreven houtgebruik karakterbepalend voor zorgcampus
Op het moment van afwerking was zorgcampus Sint-Jozef het grootste CLT-project in België.

Doorgedreven houtgebruik karakterbepalend voor zorgcampus

Campus Sint-Jozef in de Rozemaaiwijk in de Antwerpse deelgemeente Ekeren is een recent project dat niet alleen een uitgebreid zorgaanbod brengt, maar ook behoorlijk vernieuwend is als bouwwerk. Zo is het gebouw integraal opgetrokken in CLT, waarbij het hout maximaal bijdraagt tot de creatie van een zachte, warme sfeer.

Het CLT-hout is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. Dat wordt bevestigd met een ecocertificaat. In dit geval gaat het om Oostenrijkse bossen.

De campus biedt een gevarieerd aanbod voor kinderen en jongeren met een fysieke en/of mentale beperking. Hij herbergt een basisschool voor 158 leerlingen (Het Sas), een middelbare school voor 130 leerlingen (De Tjalk) voor buitengewoon onderwijs en een zorgvoorziening (Heder). Die zorgvoorziening omvat zelf een revalidatiecentrum, een ganglabo, een internaat, een gespecialiseerd kinderdagverblijf en dagopvang. Die waren eerder iets zuidelijker gevestigd, in de wijk Luchtbal. Daar konden ze niet naar behoren blijven functioneren door de nabijheid van de werken aan en later de drukte van de nieuwe verbinding tussen beide Antwerpse Scheldeoevers.

Grootste Belgische CLT-gebouw

Het opvallendste bouwkundige kenmerk van de nieuwe vestiging is dat ze is opgetrokken met kruisgelamineerd hout, kortweg CLT. Dat is niet uniek in België, maar het gebruik ervan komt nu pas volop op gang. “Voor mezelf was dit de eerste ervaring met CLT”, zegt projectleider Wim Cox van aannemer Van Roey. Het bouwbedrijf had zelf al meerdere CLT-projecten uitgevoerd. “Maar Zorgcampus Sint-Jozef is wel het omvangrijkste tot nog toe.”

Bouwheer en architect kozen om meer dan één reden voor CLT als dominant bouwmateriaal. Elders weegt het duurzaamheidsaspect door. Hout (uit ecologisch verantwoord beheerde bossen) is niet alleen een nagroeibaar materiaal, het houdt ook veel koolstof vast en heeft een uitstekende thermische isolatiewaarde. Op deze zorgcampus speelt ook sterk mee dat hout een zachte, warme sfeer creëert en dat het zo het gedrag van de kinderen positief kan beïnvloeden. Het is hier dan ook aangebracht op een manier dat het erg zichtbaar blijft. Het CLT-hout is niet alleen gebruikt voor de dragende structuur, maar ook en zoveel mogelijk bij de afwerking. Door onder meer de wanden van de klassen niet structureel uit te voeren, behoudt het gebouw bovendien een hoge mate van flexibiliteit.

Het ontwerp houdt rekening met een toekomstige aansluiting op het warmtedistributienet dat de stad Antwerpen en netbeheerder Fluvius plannen in dit deel van Ekeren.

BIM is onmisbaar

Omdat hout een licht materiaal is, waren er extra maatregelen nodig om de windlasten op te vangen. “Daarom hebben we grondankers aangebracht. Die verbeteren ook de verticale stabiliteit. Verder zorgen de groendaken, de zonnepanelen en de technische ruimte op het dak en de vloeropbouwen voor extra gewicht.”   

De gemetselde technische lokalen met onder meer de hoog- en laagspanningsborden, betonnen liftkokers en de verhoogde speelplaats in staalplaatbeton zijn de enige delen van het gebouw die niet in hout zijn uitgevoerd. “Het materiaalgebruik heeft een sterke impact op de manier van werken”, geeft Cox mee. “Zeker omdat het zo’n omvangrijk gebouw is. Zo moesten er vooraf meer dan drieduizend sleuven en doorboringen voor onder meer stopcontacten, armaturen en leidingen worden aangebracht, op precieze locaties. Om conflicten tussen de diverse afwerkingen te voorkomen, is BIM onmisbaar. Alle meewerkende partijen brengen dan hun ingrepen aan op hetzelfde plan. En zelfs dan moet er finaal wel een van de duizenden details worden aangepast op de bouwplaats zelf. Gelukkig is CLT flexibel genoeg om toch nog een extra doorboring aan te brengen of een overbodige of verkeerd gelegen uitsparing onzichtbaar te dichten.”

De compacte bebouwing – modulaire volumes die gegroepeerd zijn rond een aantal binnenhoven – bezorgt de campus de nodige structuur.

Strak tempo

“De eerste vier à vijf maanden werkten we, op de fundering na, bijna uitsluitend aan het BIM-model. Daarna volgden zes maanden waarin we haast niets anders deden dan CLT-elementen monteren op de bouwplaats. Dagelijks kwamen er gemiddeld twee vrachtwagens hout leveren – in totaal 4.428 ton, goed voor 5.400 m³ CLT. Dat was mede door de wisselende weersomstandigheden in deze korte periode organisatorisch een zware klus. We hadden in totaal achttien maanden van start tot oplevering van de werken. Voor een gebouw met een vloeroppervlakte van 23.500 m² is dat behoorlijk krap. De hoge mate van prefabricatie heeft het bouwproces gedeeltelijk herleid tot een logistiek assemblageproces. Dit resulteert in een veel kortere bouwtijd met een veel lagere faalkost.”

De architecten van Bovenbouw Architectuur deden erg hun best om het gebouw te laten aansluiten op de omgeving. Hun ontwerp is geïnspireerd op een kloostermodel. Het gebouw is ingeplant op het meest noordwestelijke deel van het perceel, waar de geluidshinder vanaf de nabije A12-snelweg het laagst en de luchtkwaliteit het best is. De slaapkamers zijn zo ver mogelijk van de snelweg ingeplant.

CLT kan zowel dienen voor vloeren en wanden als voor dragende elementen.

Harmonie met omgeving

De compacte bebouwing – modulaire volumes die gegroepeerd zijn rond een aantal binnenhoven – bezorgt de campus de nodige structuur. Dankzij een parkeerdreef met vier parallelle bomenrijen naast de autostrade wordt het geluid van de snelweg gemaskeerd. Dit zorgt bovendien voor een aangenaam geluidsklimaat in de beschermende binnenhoven. Deze en de andere nieuw aangelegde dreven sluiten aan op de zichtassen in de omgeving en creëren zo nieuwe landschapskamers.

Elke vleugel heeft een eigen toegang. Zo ervaren de gebruikers en bezoekers de schaal niet als te imposant. De uniforme gevelbekleding zorgt ervoor dat de verschillende entiteiten wel als een samenhangend geheel worden ervaren. De eenheid van de zorgcampus wordt verder subtiel in de verf gezet door het gebruik van hetzelfde kleurenpalet met aardetinten, die een klinische sfeer vermijden.   

CLT-S – CLT-panelen 

CLT-S uit Westerlo stond in voor de productie en levering van de panelen in CLT. “Al lijkt de pioniersperiode stilaan ten einde te komen”, zegt CEO Karel Verzelen. “Almaar meer professionele bouwpartijen kennen de voordelen van CLT en gebruiken het materiaal voor grotere projecten.” CLT bestaat uit in beide vezelrichtingen verlijmde houten panelen. Het hout is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen. “CLT is niet alleen sterk, maatvast en circulair, het is ook een CO2-negatief materiaal omdat het tijdens de groei van de bomen CO2 capteert en het na omvorming tot bouwmateriaal vasthoudt. Het terugdringen van CO2-emissies zal in de toekomst belangrijk worden. CLT kan daarom een voorname rol spelen in de bouwsector. “Duitsland hanteert bijvoorbeeld al een CO2-taks. Die stimuleert het gebruik van CO2-negatieve materialen.” Maar ook in België zijn al verschillende opvallende gebouwen optrokken met CLT. “Zoals de Buda-garage in Wijnegem, Mundo-A (locatie van het Ecohuis) in Borgerhout, de 40 meter hoge Astortoren met zorgwoningen in Geel en zorgcomplex Igor in Haacht.” Bij al deze projecten fungeerde CLT-S als onderaannemer of als partner. “CLT vraagt een intensief voortraject, maar door de hoge vorm van maatvastheid en prefabricatie daalt de foutenlast op de bouwplaats en stijgen de bouwsnelheid en de efficiëntie. Daarom is het een zeer dankbaar product voor gebruik in de hedendaagse bouwsector.”

BOTEC – Werfopvolging 

technieken

Het technische concept van de installaties is uitgetekend door Ingenium, maar de praktische opvolging op de bouwplaats was de verantwoordelijkheid van Ingenieursbureau BOTEC (Wommelgem). “In deze formule werkte BOTEC als partner van Ingenium”, zegt projectverantwoordelijke Raf Sebrechts. “Wij traden op de voorgrond om de installatie van de technieken van nabij op te volgen. Ingenium fungeerde op de achtergrond, als maker van het technische ontwerp. We bleven tijdens de werken nauw in contact om eventuele problemen in de uitvoeringsfase snel te kunnen verhelpen, met aandacht voor het oorspronkelijke technische concept. Het gebruik van CLT maakte dat de werffase al meteen bij de opstart aan een hoog tempo moest verlopen. Gezien de korte uitvoeringstermijn voor het complexe project spande het hele bouwteam zich maximaal in om de termijnen van indiening en nazichten zo kort mogelijk te houden. Het gebruik van een BIM-tool, zodat alle partijen steeds onmiddellijk op de hoogte waren van de laatste updates, was daarbij vanzelfsprekend. Dit is een efficiënte manier van communiceren, die onmisbaar is op een omvangrijke werf zoals die van zorgcampus Sint-Jozef.”

Als expert met brede ervaring in de zorgsector wordt BOTEC regelmatig ingeschakeld bij bouwprojecten van woonzorgcentra voor bejaarden of personen met een handicap, assistentiewoningen en ziekenhuizen. Ook andere nutsgebouwen (scholen, kinder- en jeugdaccommodaties, kantoren, industrie …) en collectieve woningbouw behoren tot het activiteitenpakket.

​Orona – Liften

Orona (Waregem, Wilrijk, Wemmel) installeerde vijf liften in de gebouwen van de nieuwe zorgcampus Sint-Jozef. “Het gaat om vijf machinekamerloze liften”, preciseert business development manager Tom Marichal. “Drie ervan zijn van het type O3G 3022 met een draagvermogen van 5 ton en twee van het type O3G 2018 met een vermogen van 2,5 ton. De liftkooien zijn zeer ruim bemeten, omdat ze door meerdere bewoners in een (elektrische) rolstoel tegelijk gebruikt worden.” Bij het totaalontwerp van het gebouw was akoestisch comfort een van de belangrijkste aandachtspunten. “Mede omdat we een hoge akoestische performantie garanderen, is Orona hier gekozen als leverancier van de liften.” Orona heeft ook een koppeling gerealiseerd tussen de software op de iPad van de bewoners en de aansturing van de liften. “Zo kunnen de residenten via hun iPad de liften oproepen en bedienen. Dit is het resultaat van een professionele samenwerking tussen verschillende partijen en een unicum in de liftenwereld!”

In de groep Orona werken meer dan 280 bedienden en arbeiders, verdeeld over vier afdelingen: nieuwe installaties, service en modernisering en ‘comfortlift’ (toegankelijkheid: trapliften, hefplateaus). Orona biedt diverse oplossingen aan om verdiepingen in gebouwen toegankelijk te maken, van personenliften in appartementsgebouwen tot trapliften in privéwoningen. “We installeren deze producten niet alleen, we houden ze ook ‘up and running’ met een 24/7-service”, onderstreept Marichal.

KA Construct – Buitenschrijnwerk 

KA Construct stond in voor de plaatsing van het buitenschrijnwerk van de gebouwen op de nieuwe zorgcampus in Ekeren. Het bedrijf uit Beerse maakte gebruik van de SP75 I+-profielreeks van Sprangers Aluminium, ingevuld met dubbele beglazing 1.0 met Ultimate, de best mogelijke warm edge spacer. “Daarmee konden we een Uw-waarde van 1,3 W/m²K behalen, een van onze belangrijkste aandachtpunten op deze werf”, verklaart projectleider Herman Vorsselmans. Een andere eis van de bouwheer was dat de raam- en deurgehelen op het gelijkvloers bestand moesten zijn tegen aanrijdingen met rolstoelen. Daarom reiken de plinten tot op een hoogte van 44 centimeter boven vloerniveau. Ook hiervoor vond KA Construct een oplossing in het aanbod van Sprangers. “We combineerden twee profielen tot een solide, stootvaste onderregel. We hadden eerder al CLT-projecten uitgevoerd, maar die waren kleinschaliger. Sint-Jozef is ons grootste CLT-project tot nog toe, niet alleen qua omvang, maar ook qua detaillering. Dankzij een grondige voorstudie, inclusief de berekening van de doken door onze ingenieur, is de montage zeer vlot en probleemloos verlopen. De luchtdichte aansluiting van het schrijnwerk met het CLT realiseerden we via de plaatsing een luchtdichte tape tussen kader en CLT aan de binnenzijde en een zelfklevende water- en luchtdichte slab langs buiten. De correcte afwerking hiervan maakte extra afwerkingen langs de binnenkant overbodig. Wij denken altijd graag mee na over vernieuwende inbouwmogelijkheden bij innovatieve bouwtechnieken, zoals CLT.”

TECHNISCHE FICHE
  • Bouwheer DVC Sint-Jozef en Centraal Katholiek Schoolbestuur (Antwerpen)
  • Architect Bovenbouw Architectuur (Antwerpen)
  • Hoofdaannemer(s) Van Roey (Rijkevorsel)

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details