Houtstructuur maakt compact kantoorgebouw extra duurzaam

Een kantoorgebouw met acht verdiepingen dat grotendeels is opgetrokken in een houtstructuur: het is een primeur in het hart van de Europese wijk in Brussel. De naam Monteco is een samentrekking van ‘Montoyer’ – de straat waar het zich bevindt – en ‘ecologisch’. Dit prestigeproject effent het pad voor een nieuwe generatie duurzame, circulaire gebouwen. 

Monteco is het werk van een joint venture tussen vastgoedinvesteerder Nextensa en ION, architectenbureau ARCHi2000 en de tijdelijke maatschap van algemeen aannemers BPC Group en Wood Shapers, twee dochterondernemingen van de CFE Group. Het gebouw bevindt zich op de hoek van de Montoyer- en de Nijverheidsstraat. Het telt acht bovengrondse verdiepingen, waarvan de bovenste twee terugliggend zijn ingeplant om ruimte te creëren voor een groot panoramisch terras. Wat Monteco zo bijzonder maakt, is de zichtbare houtstructuur. In de dubbelhoge inkomhal met mezzanine duiken de eerste houtelementen op. De innige band met de omliggende stedelijke ruimte wordt versterkt door een uitkragende vliesgevel, die zich uitstrekt van de tweede tot de zesde verdieping. De grote raamopeningen accentueren de verticaliteit van dit markante hoekgebouw (3700 m²).

Om de houten plafonds maximaal in het zicht te laten, is een groot deel van de technieken geïntegreerd in valse vloeren. De aanvullende zwarte metalen klimaatplafonds passen bij de industriële stijl van het gebouw. Voor de gesloten geveldelen werkte ARCHi2000 met wit plaatstaal, dat zowel in volle als geperforeerde vorm is toegepast. De perforaties creëren een spel van licht en schaduw op het ritme van de zon.

Conform de nieuwe stedenbouwkundige voorschriften zijn er slechts veertien parkeerplaatsen voorzien in de kelder, inclusief laadpalen voor elektrische voertuigen. Op het gelijkvloers bevindt zich dan weer een fietsenparking met elektrische aansluitingen. Het gebouw is technisch zo ontworpen dat het gemakkelijk opdeelbaar is voor twee verschillende huurders, al zal Bank Nagelmackers uiteindelijk alle kantoren in gebruik nemen.

Een houtstructuur rond een betonnen kern met de liftschacht en het trappenhuis, die tot in de nok van het gebouw reikt: het hoeft niet te verwonderen dat BPC Group en Wood Shapers met elkaar in zee gingen. “Buiten die centrale kern in betonnen premuren bestaat de draagconstructie volledig uit zichtbaar hout: kolommen, balken, vloeren, muren … Het gaat dus niet om een houtskelet, maar om een houtstructuur”, zegt Vincent Peeters, projectmanager bij BPC Group. Monteco is een van de eerste gebouwen in zijn soort in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. “Het was de eerste keer dat ik met een houten draagconstructie werkte. Het beton- en het houtteam hebben intensief samengewerkt en veel van elkaar geleerd. Zowel de arbeiders als de ontwerpers hebben hun kennis verruimd.”

Een andere uitdaging was de keuze voor prefab, die was ingegeven door de geringe omvang van het perceel en het gebrek aan opslagruimte. Alle hout- en betonelementen werden geprefabriceerd. “Er ging veel voorbereiding aan vooraf, want alles moest snel en gemakkelijk te plaatsen zijn op de werf. De leveringen volgden elkaar in sneltempo op en alle aangeleverde bouw-
elementen werden meteen gemonteerd. Dit reduceerde de werktijd tot acht dagen per verdieping in de ruwbouwfase, evenals het transport.”

Katrien Vanormelingen, projectmanager bij Wood Shapers, onderstreept dat hout een hernieuwbaar materiaal is dat tijdens de productie weinig energie verbruikt en dat het broeikaseffect vermindert door CO₂ op te slaan. Het gebruikte sparrenhout is PEFC-gecertificeerd – voor iedere gekapte boom worden er twee nieuwe geplant – en afkomstig uit een straal van minder dan 500 kilometer rond de werflocatie. De kolommen en balken zijn gemaakt van gelijmd gelamineerd hout, terwijl de vloerplaten en wanden uit CLT bestaan. 

“Ons doel is om het juiste materiaal op de juiste plaats te gebruiken, en dus niet alleen hout. Maar studies bewijzen het: mensen die op een plek wonen waar hout prominent zichtbaar is, voelen zich beter en meer ontspannen. De warme, esthetische uitstraling van hout bevordert het welzijn. Ook het beton werd bewust in het zicht gelaten. Stalen balken vangen de grootste lasten op en voor de montage van de houtstructuur zijn metalen verbindingselementen gebruikt.”

“De voornaamste moeilijkheid was om te voldoen aan de brandnormen voor een hoog gebouw. In dit gebouw zonder gangen wordt alles beschouwd als een vluchtweg. We moesten zowel de brandwerendheid als de brandreactie op punt stellen. In geval van brand produceert het hout geen giftige dampen tijdens de vereiste evacuatieperiode dankzij het gebruik van opzwellende vernissen.”

In energetisch opzicht is Monteco een ‘fossielvrij gebouw’. Twee warmtepompen dekken alle verwarmings- en koelingsbehoeften. Op het dak zijn fotovoltaïsche panelen geïnstalleerd en in de kelder is een regenwaterrecuperatiesysteem geplaatst. Het gebouw onderscheidt zich ook door het gebruik van intelligente zonwering, die omhoog- of omlaaggaat naargelang de hoeveelheid zonlicht om oververhitting van de kantoren te voorkomen. De verlichting is uitgerust met aanwezigheidsdetectie en wordt automatisch uitgeschakeld. 

“Deze intelligente technologie zal het energieverbruik reduceren, vooral omdat het gebouwbeheersysteem de temperatuur, de vochtigheidsgraad, de ventilatie enzovoort regelt. Dankzij automatische metingen op de water- en elektriciteitsmeters zal het kleinste lek onmiddellijk gedetecteerd worden”, zegt Patrick Verstraete, Head of Project Management bij Nextensa. “Het is bovendien een circulair gebouw: hout, beton, beglazing, vloertapijten …: alles kan hergebruikt worden.”

Monteco streeft naar een BREEAM Excellent-certificaat, dat rekening houdt met een tiental duurzaamheidscriteria. “Dit is een hoog niveau in de BREEAM-certificering. Allereerst is er de ontwerpfase, waarvoor wij een score van 77 % hebben bereikt, terwijl de norm 70 % is. En dan rest ons nog de laatste fase na de bouw. We hebben er alle vertrouwen in dat wij dit label tegen 2023 zullen verkrijgen.” 

De oplevering van het gebouw vond plaats in november 2022, na amper vijftien maanden labeur. Bank Nagelmackers beschikt nu over een kantoorgebouw dat perfect bij haar groene en duurzame imago past …