Platform voor de bouw
Tekst | Tim Janssens
Beeld | Jaspers-Eyers Architects
15 maart 2023 Leestijd 18 minuten
Op de hoek van de Belliardstraat en de Handelsstraat in Brussel – aan de rand van het Leopoldskwartier en op een steenworp van het Koninklijk Paleis en het achterliggende Warandepark – verrees het nieuwe ‘Commerce 46’. Dit rijkelijk beglaasde kantoorgebouw telt dertien verdiepingen en heeft een benutbare oppervlakte van 14.200 m². Dankzij zijn CO2-neutrale karakter kan het markante complex bovendien pronken met een BREEAM Outstanding-certificaat.
In 2018 verwierf vastgoedspecialist Immobel ‘Commerce 46’, een bestaand kantoorgebouw dat dateerde uit de jaren 70 en gelegen was in de bruisende Europese wijk. Aangezien een herbestemming te complex zou zijn vanwege de gesloten voorgevel en verouderde indeling, werd beslist om het af te breken en te vervangen door een nieuwbouw. De ambities waren van meet af aan duidelijk: ruime volumes, optimaal ruimtegebruik, veel natuurlijke lichtinval en een nadrukkelijke focus op duurzaamheid en stadsvergroening. Jaspers-Eyers Architects en OFFICE Kersten Geers David Van Severen vertaalden deze doelstellingen naar een vooruitstrevend en futureproof ontwerp. Met succes, want het nieuwe Commerce 46 werd in mei 2021 – meer dan een jaar voor oplevering – verkocht aan Allianz Real Estate, dat het gebouw gedurende negen jaar zal verhuren aan ING België.
Dat Commerce 46 een schot in de roos is, heeft verschillende redenen. Het gebouw biedt niet alleen plaats aan comfortabele en kwalitatieve werkplekken, maar ook aan 184 m² archiefruimte, een privétuin van 230 m²,
twee ruime dakterrassen met een totale oppervlakte van 620 m² en ondergronds zeventig parkeerplaatsen voor auto’s en 69 voor fietsen, inclusief laadpunten voor elektrische voertuigen. Ook de lichtvoetige architectuur draagt bij tot de attractiviteit van het project. “We hebben resoluut geopteerd voor een open, transparant en uitnodigend concept”, vertelt Loïk Eyers, architect-partner bij Jaspers-Eyers architects. “Door drie strakke bouwvolumes met een eigen uitstraling te combineren, ontstond er een trapsgewijze opbouw. De vijf inspringende topverdiepingen bevorderen de ruimtelijke integratie in de wijk. Grote gordijngevels in geanodiseerd aluminium met een bijzondere metaallook garanderen een maximale natuurlijke lichtinval. De centrale gelijkvloerse tuin is zichtbaar vanaf de straat. Dit alles creëert een uitgesproken speels en luchtig effect en zorgt voor een bijzonder aangenaam werkklimaat.”
Een andere troef van Commerce 46 is het uiterst duurzame karakter van het gebouw. Dit resulteerde in een BREEAM Outstanding-certificaat. “Er is onder meer een BEO-veld aangelegd, dat bestaat uit zeventig boringen tot een diepte van 90 meter. Het gebouw wordt met andere woorden verwarmd en gekoeld door middel van geothermische energie, terwijl de zonnepanelen op het dak groene stroom leveren”, legt Loïk Eyers uit. Dit maakt dat de jaarlijkse CO2-uitstoot van het complex maar liefst 26.000 ton lager ligt in vergelijking met een klassiek gebouw. Ook groendaken en regenwaterrecuperatie dragen bij tot het ecologische totaalplaatje. Alle technieken zijn ondergebracht in het ondergrondse gedeelte van het complex.
Bouwen in het hart van onze hoofdstad is een logistiek huzarenstukje dat specifieke knowhow vergt. Vandaar dat Immobel een beroep deed op de expertise van Algemene Bouw Maes. “Efficiënt bouwen in stadskernen met een minimale impact op de (drukke) omgeving is een van onze specialiteiten”, verklaart projectverantwoordelijke Jonas Van Durme. “In de zomer van 2020 zijn we gestart met de afbraak van de bestaande kelder. Deze werken werden gefaseerd uitgevoerd, in combinatie met het plaatsen van 12 meter diepe putbeschoeiingen en berlinerwanden. In die fase hebben we tevens het BEO-veld gerealiseerd, gevolgd door de kraanfunderingen. Vervolgens hebben we de nieuwe kelder volledig ter plaatse gestort. Dit met wanden tot 9,5 meter hoog, die in één stortfase zijn uitgevoerd. Geen sinecure, vermits de vloerplaten van de ondergrondse parkeerverdiepingen zijn uitgevoerd onder helling.”
Het bovengrondse gedeelte bestaat uit een staalstructuur rond drie betonnen kernen en slanke staalplaatbetonvloeren. “De staalstructuur is trapsgewijs opgetrokken met behulp van twee torenkranen. Om de brandweerstand van de constructie te vrijwaren, werden de stalen kolommen volgestort met beton en beschermd met brandwerende coatings. Voor de hele constructie is circa 700 ton profielstaal gebruikt, waarbij de stalen kolommen deels in premuren verwerkt zitten. Het kleinste bouwvolume, dat qua gabarit aansluit bij het aanpalende herenhuis, is afgewerkt met isolatieglasvlakken van 3 op 6 meter. Aan bouwkundige uitdagingen was met andere woorden geen gebrek. De mix van strakke, hedendaagse accenten en groene, organische toetsen geeft het nieuwe Commerce 46 een unieke, uitgesproken identiteit. Het resultaat mag er wezen!”
Fire! doors & projects – Beglaasd brandwerend schrijnwerk
Het transparante karakter van het nieuwe Commerce 46-gebouw wordt maximaal doorgetrokken in het interieur. Om tevens te voldoen aan de strikte eisen inzake brandveiligheid, werd een beroep gedaan op de expertise van Fire! doors & projects. “We hebben zowel op het gelijkvloers als op de verdiepingen beglaasd stalen binnenschrijnwerk met een brandweerstand tot 120 minuten en binnendeuren met een brandweerstand tot 60 minuten geplaatst”, vertelt zaakvoerder Danny Jonckheere. “De attestering, waarvoor we proactief samenwerkten met SECO Belgium, nam heel wat tijd in beslag. Het voortraject was dus behoorlijk uitdagend, maar we nemen liever de nodige tijd om een en ander uit te klaren alvorens de productie en montage op te starten. Ook de installatie was allerminst kinderspel, vermits het om behoorlijk grote en zware glaspartijen (120 kg/m²) ging. Het was een huzarenstuk om ze omhoog te hijsen en naar binnen te mikken via een verhuisraam. Echt millimeterwerk, maar uiteindelijk zijn we er toch in geslaagd om alle glaspartijen goed en wel op hun plaats te krijgen, al waren de aansluitingen op de lichte scheidingswanden evenmin evident in EI120. Bovendien vormde de gebrekkige toegankelijkheid van de werf een extra complexiteit. Parkeergelegenheid was er quasi onbestaande, dus voor het aanleveren van de materalen was een strikte coördinatie nodig. De verstandhouding met de andere betrokken partijen was gelukkig uitstekend. Commerce 46 is een mooie referentie voor ons bedrijf, zowel qua algemene uitstraling als qua toepassingen. EI120 kom je niet zo vaak tegen in kantooromgevingen, dus in dat opzicht is het een heel fraai visitekaartje.”
Dutch Engineering – Staalplaat-betonvloeren
Bij slanke staalstructuren zoals die van Commerce 46 vormen de vloeren vaak een uitdaging. Er moet immers rekening gehouden worden met grote overspanningen (in dit geval tot 6 meter), een maximale rigiditeit, een beperkte vloerdikte en complexe leidingen en bekabelingen. Vandaar dat de berekening en levering van de staalplaat-betonvloeren werd toevertrouwd aan Dutch Engineering. “Tot nog toe waren we vooral actief in Nederland, maar ook de Belgische markt raakt steeds meer in de ban van onze betrouwbare en intelligente vloersystemen. Zie ook andere prestigeprojecten zoals de imec-parkeergarage in Leuven en het Havenhuis en het KMSKA in Antwerpen”, vertelt zaakvoerder Henk Prins. “Voor Commerce 46 werden we al vrij vroeg in de aanbestedingsfase bij het project betrokken, waardoor onze ingenieurs snel een waardevolle bijdrage konden leveren. Al werden we wel geconfronteerd met enkele specifieke uitdagingen. Zo liepen de technische leidingen parallel met en op sommige plaatsen zelfs haaks op de vloer. De vloerdikte bedroeg slechts 17 cm, met uitschieters tot amper 12 cm. Enkel ter hoogte van de terrassen mocht het iets dikker zijn. In totaal leverden we voor dit project ruim 10.000 m² profielplaten van het type ComFlor 51+, een staalplaat met traditioneel zwaluwstaartprofiel. De specifieke profielgeometrie zorgt voor een performante mechanische schuifverbinding met het beton. De profielen combineren een uitstekende stijfheid met een staalplaatdikte van slechts 0,90 mm.”
Transparantie is niet de enige troef van het nieuwe Commerce 46-gebouw. Ook groen speelt een prominente rol in het fraaie kantoorvolume. Dit is onder meer te danken aan Vice Verda, dat boven op niveau 13 een extensief groendak aanlegde, de ruime dakterrassen op de zesde en achtste verdieping mee inrichtte en de gelijkvloerse binnentuin realiseerde. “Qua omvang was Commerce 46 een gemiddeld project voor ons, maar qua timing, logistiek en kwaliteitseisen was het best uitdagend”, aldus vennoot Dirk Van de Waeter.
Tekst | Tim Janssens – Beeld | Vice Verda
Vice Verda zat al in het voortraject rond de tafel met Algemene Bouw Maes om na te gaan welke groendaksystemen konden of mochten worden toegepast. Niet onbelangrijk, aangezien Commerce 46 een BREEAM-project is en er dus specifieke eisen golden. “We hebben Algemene Bouw Maes ondersteund en begeleid bij de selectie van de systemen die we uiteindelijk geleverd en geplaatst hebben”, vertelt Dirk Van de Waeter. “Op het hoofddak hebben we een extensief groendak met een exclusieve selectie van inheemse sedumplanten aangelegd. Op de twee dakterrassen hebben we een aantal plantvakken gerealiseerd. We hebben er geopteerd voor een aangepaste dakopbouw om een maximale waterretentie te kunnen waarborgen en de meerstammige bomen efficiënt te kunnen verankeren. De beplanting is op basis van de BREEAM-richtlijnen geselecteerd in samenspraak met landschapsarchitect Jeroen Provoost. Tot slot hebben we de gelijkvloerse binnentuin onder helling gerealiseerd, inclusief een druppelirrigatiesysteem en een aangepaste drainagecomponent. Voor de bloembakken hebben we het ZinCo Floradrain FD 40-systeem toegepast en voor de binnentuin zelf ZinCo Floradrain FD 60, waarna we intensief substraat van gemiddeld 1 à 1,2 meter dik aangebracht hebben. Qua vormgeving is er geopteerd voor een prairielook met berkenbomen.”
Commerce 46 bracht enkele specifieke uitdagingen met zich mee voor Vice Verda. “Met het oog op de windbelasting hebben we extra aandacht besteed aan de hoek-, rand- en middenzones, in samenspraak met Algemene Bouw Maes. In de hoeken moesten we bijvoorbeeld keien van het kaliber 40/60 en 50/80 aanbrengen. Geen sinecure, temeer omdat we onze activiteiten een week sneller dan voorzien hebben opgestart en bijgevolg midden in het bouwverlof moesten werken. Met succes, want het hoofddak was in de eerste week van augustus klaar. Een uitstekend bewijs van onze flexibiliteit en onze bereidheid om mee te denken met de hoofdaannemer”, legt Dirk Van de Waeter uit. “Het was evenmin evident om de berken met een kluitdiameter van 80 centimeter en een gewicht van 400 kilogram ter plaatse te krijgen in de ingesloten binnentuin. We hebben de bomen met behulp van een mobiele torenkraan over het gebouw getild. Een spectaculaire operatie!”
Als specialist op het vlak van groen-blauw bouwen was Vice Verda niet aan zijn proefstuk toe in de Europese wijk. In opdracht van Alides en Algemene Bouw Maes leverde het ook al een cruciale bijdrage aan het nabijgelegen Copernicus-project. “Ook die realisatie was qua timing, logistiek en kwaliteitseisen behoorlijk uitdagend, maar in beide gevallen hebben we onze werken tot een goed einde kunnen brengen”, geeft Dirk Van de Waeter aan. “We hebben tevens het onderhoudscontract voor Commerce 46 in de wacht gesleept, dus we zullen er de komende jaren blijven instaan voor het groenbeheer. Iedereen is zeer tevreden met het eindresultaat, dus dat doet ons plezier. Commerce 46 past perfect in het rijtje van andere realisaties waar we erg fier op zijn, zoals Residentie Desclée aan de Houtkaai in Brugge (binnentuin op parkeergarage), MG Square in Gent (binnentuin op eerste verdieping, ontworpen door Wirtz International Landscape Architects) en de gerenoveerde Delhaize in Waregem (acht groengevels op twee grote inkomzuilen). Ook The Green in Nieuwpoort zullen we binnenkort voor onze rekening nemen, dus dat belooft!”
Ervaring en bekwaamheid Jaspers-Eyers Architects is een internationaal architectenbureau met kantoren in Brussel, Leuven en Hasselt. Het...
Bekijk BedrijfsprofielUw organisatie promoten via het Bouwen aan Vlaanderen netwerk? Ik help u graag verder.
Domein de Herten
Hertsbergsestraat 4
8020 Oostkamp, België
© 1987 - 2023 Louwersmediagroep
