Naar een Europese Blue Deal

22 maart was Wereldwaterdag. Water is een levensbelangrijke grondstof. Het is essentieel voor ecosystemen, het menselijk leven en het functioneren van de economie en onze samenleving.

We werden de afgelopen jaren geconfronteerd met een toename van droogte en overstromingen, waaronder de dramatische overstromingen van 2021. Hierdoor is het besef gegroeid dat de druk op de watervoorraden dringend moet worden verminderd, niet alleen door de gevolgen van de klimaatverandering, maar ook en vooral door een lange periode van structureel sub-optimaal beheer van de watercyclus, verontreiniging en aantasting van ecosystemen. Dit besef leidt tot nuttige maatregelen om bodemafsluiting te verminderen, wetlands te herstellen en het circulaire gebruik van water te maximaliseren.

Zoals wordt benadrukt in het recente rapport European Climate Risk Assessment van het Europees Milieuagentschap, bevindt de watersector zich op het kruispunt van verschillende klimaat- en niet-klimaatrisico’s die van invloed zijn op ecosystemen, de voedselvoorziening, de gezondheid, de infrastructuur, de industrie en de energiesector (een belangrijke gebruiker van water voor het koelen van elektriciteitscentrales). Er is daarom een meer holistische en geïntegreerde aanpak nodig om te zorgen voor een coherent beleid voor alle systemen.

Eind 2023 riep het Europees Economisch en Sociaal Comité de Europese instellingen op om water als een prioriteit te beschouwen en een Europese Blue Deal aan te nemen als een autonoom strategisch beleid, op gelijke voet met de Green Deal. Deze oproep wordt gesteund door het Comité van de Regio’s, veel leden van het Europees Parlement en een groot aantal belanghebbenden van allerlei aard, waaronder de European Federation of Engineering Consultancy Associations (EFCA).

Volgens EFCA en haar leden zou een Blue Deal zich moeten richten op voldoende beschikbaarheid van drinkwater, op de behoeften van de industrie en de energieproductie, maar ook op de dringende klimaataanpassingsmaatregelen die nodig zijn voor de eigen “waterinfrastructuur” van de natuur, namelijk kustgebieden, rivieren, rivierbekkens, overstromingsgebieden … die geen rekening houden met grenzen. Een Blue Deal moet ook het onderhoud en de reparatie van de watervoorzieningsinfrastructuur vergemakkelijken, evenals de rioleringsinfrastructuur, waarvan de problemen wijdverspreid zijn in de lidstaten en bijdragen aan het tekort aan proper water, de kosten van water en de capaciteit van rioleringen om overvloedige regenval op te vangen. Tot slot moet een Blue Deal de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen die op water zijn gebaseerd, versnellen.

Het voor onbepaalde tijd uitstellen van het Water Resilience Initiative uit het werkprogramma van de Europese Commissie afgelopen februari heeft heftige reacties uitgelokt. De sterke en brede consensus tussen de belanghebbenden bij deze gelegenheid geeft reden tot hoop dat deze brede coalitie haar stem zal kunnen laten horen door de volgende Commissie.