Sterk staaltje correctieve architectuur

Amper twintig jaar na oplevering was WZC De Vijvers in Gent toe aan een stevige renovatie. Het  concept van weleer werd getransformeerd tot een toekomstgericht gebouw waar het aangenaam vertoeven is, op maat van de zorgbehoevende bewoners die vaak aan een rolstoel gekluisterd zijn. Vandaag zijn licht, ruimte, beleving en comfort de sleutelwoorden die WZC De Vijvers typeren. Het was ooit anders …

WZC De Vijvers is een van de vier woonzorgcentra van het Gentse OCMW. Ondanks zijn jonge leeftijd kon het gebouw niet langer een afdoend antwoord bieden op de wensen en noden van bewoners en zorgverstrekkers. De leefruimtes waren te klein en de sanitaire voorzieningen waren niet aangepast aan rolstoelgebruikers. Bovendien hadden de binnentuinen geen uitnodigend karakter, waardoor ze hun doel voorbijschoten. “We waren ervan overtuigd dat er via enkele doordachte ingrepen veel meer uit het woonzorgcentrum en de binnentuinen kon worden gehaald”, vertelt ir.-architect Bart Tryhou. “Het was dan ook met veel enthousiasme dat we de uitdaging aangingen om WZC De Vijvers in een nieuw kleedje te steken dat echt bij de bewoners en de zorgverstrekkers past.”

De bewoners kunnen nu ook van de binnentuinen en het zonnetje genieten dankzij een ruim terras op elke bouwlaag.

Ontwerpen vanuit het zorgperspectief

Bart Tryhou stelde de bewoners en de zorgverleners centraal in het ontwerp. “Het gebouw bestaat uit drie bouwlagen, waar telkens twee leefgroepen zijn ondergebracht”, legt hij uit. “Een centralisatie van de activiteiten in iedere leefruimte zou het mogelijk maken om de dienstverlening te maximaliseren. Zo zouden de bewoners daar kunnen eten in plaats van een tijdrovende en arbeidsintensieve verplaatsing naar de refter op het gelijkvloers te moeten maken. Door de tuingevels te slopen en over de volle breedte van de patio’s een uitbreiding te realiseren, konden we de opper-vlakte van de leefruimtes meer dan verdubbelen. Telkens werd er een eigen leefkeuken geïntegreerd die ook voor activiteiten wordt gebruikt.
Zo gebeurt het wel vaker dat de bewoners nu samen pannenkoeken bakken. Voorts is er sprake van nieuwe toiletten met een dubbel zo grote oppervlakte als ‘normale’ mindervalidentoiletten. Hiermee wilden we de toegankelijkheid voor hulpbehoevende rolstoelgebruikers maximaliseren.”

Elke verdieping beschikt over een eigen leefkeuken die ook voor activiteiten
wordt gebruikt.

Open en polyvalent

WZC De Vijvers bestaat uit twee omsloten patio’s met een verbindend volume, waarin de leefruimtes zijn ondergebracht. Deze centralisatie liet ir.-architect Bart Tryhou toe om ook in te zetten op transparantie en natuurlijke lichtinval. De bakstenen gevels moesten plaatsmaken voor een ‘open’ structuur. Hierbij werden de bestaande leefruimtes volledig ontmanteld en opnieuw opgebouwd. “Naar analogie met het bestaande gebouw is de uitbreiding op palen gefundeerd”, legt Tryhou uit. “De nieuwbouw staat op kolommen, die ter hoogte van de bestaande kolommen in de gevels zijn ingeplant. We hebben de uitbreiding bewust opgevat als één open ruimte zonder tussenstructuren. Op die manier ontstonden er mooie doorkijken, een grote openheid en bovenal een maximale polyvalentie.”

Zwarte gevels met subtiel accent

De bewoners kunnen nu ook van de binnentuinen en het zonnetje genieten dankzij een ruim terras op elke bouwlaag. Deze bestaan uit lichte stalen kolommen, waarop een betonnen draagvoer rust die thermisch onderbroken op de nieuwe gevels steunt. Ze zijn afgewerkt met een stenen bevloering die op hetzelfde niveau als de binnenvloer ligt. “Voorts zorgen de grote schuiframen voor een maximale transparantie”, vervolgt Bart Tryhou. “Deze zijn verwerkt met een verzonken onderregel, zodat rolstoelgebruikers de terrassen probleemloos kunnen bereiken.” De gevels zijn afgewerkt met een zwarte gelijmde baksteen. Lichtgrijs aluminium schrijnwerk zorgt voor een subtiel accent. Het interieur is afgewerkt met onderhoudsarme, hygiënische materialen die warme huiselijkheid uitstralen: pvc-vloeren met houtmotief, in gebroken wit geschilderde wanden en onopvallende stootvaste onderranden in dezelfde kleur. Ook de technieken zijn aangepast. Zo zijn alle leefruimtes uitgerust met vloerverwarming en ventilatie.   

De uitnodigende binnentuinen prikkelen de zintuigen.

Aantrekkelijke binnentuinen

Een belangrijke blikvanger in dit vernieuwings- en uitbreidingsproject zijn de binnentuinen, die eveneens een mooie upgrade kregen. Hierbij werd gezocht naar een evenwicht tussen circulatie/zitruimte en groen, tussen rust en activiteit, tussen zon en schaduw. “Het resultaat staat in schril contrast met de steriele tuinen van voor de verbouwing”, aldus Bart Tryhou. “Het zijn niet alleen uitnodigende omgevingen geworden, ze prikkelen ook de zintuigen dankzij de vele geuren en kleuren. Je vindt er moestuinbakken, eetbare vruchten, bloemen in alle seizoenen … Door de niveauverschillen tussen binnen en buiten aan te passen volgens de toegankelijkheidsnorm, kunnen ook rolstoelgebruikers erg gemakkelijk van deze oase van rust genieten.”