Platform voor de bouw
Turnhout zet zijn officieuze status als Kempische hoofdstad extra kracht bij via de realisatie van een nieuwe trekpleister. In de schaduw van de recent heringerichte Grote Markt verrijst een bruisend, hedendaags stadshart met een unieke functiemix. Wonen, winkelen, werken, eten, drinken, verpozen, culturele ontplooiing …: het is er allemaal mogelijk. Kroon op het werk is de 72 meter hoge Turnova-toren, die vier verschillende functies verenigt en sterk in het oog springt dankzij zijn verspringende architectonische betongevels.
De gevels van de Turnova-toren bestaan volledig uit wit gezuurd architectonisch beton. Een hedendaagse verwijzing naar de witte natuursteen van het stadhuis aan de Grote Markt.
De geschiedenis van het Turnova-project gaat – ruim beschouwd – terug tot 1797. Toen werd de Brepolsdrukkerij opgericht, die in de jaren 30 van vorige eeuw uitgroeide tot een van de grootste drukkerijen van Europa. In 1974 verhuisde de Brepolsdrukkerij naar het industrieterrein bij de snelweg, waardoor er achter de verloederde gebouwen aan de Grote Markt een soort niemandsland ontstond. Aangezien deze stadskanker jarenlang bleef woekeren, verscheidene reconversiepogingen mislukten en er anno 2004 nog niet meteen beterschap in zicht was, besloot de stad het heft in eigen handen te nemen via een publiek-private samenwerking. Ze bundelde de krachten met projectontwikkelaar Heeren Group en liet een masterplan uitwerken voor de realisatie van een nieuw stadsdeel met de toepasselijke naam ‘Turnova’.
In het kader van het Turnova-project worden allerhande nieuwe gebouwen opgetrokken op de voormalige drukkerijsite, maar één volume steekt er letterlijk en figuurlijk met kop en schouders boven uit: de Turnova-toren.
Turnova geeft het centrum van Turnhout een nieuw elan. Een veertigtal winkels, 250 woningen (eengezinswoningen, appartementen, lofts en assistentiewoningen), kantoren, cafés, restaurants, een viersterrenhotel, een stedelijke muziekacademie …: alles is aanwezig om zonder verpinken van een levendig stadshart te kunnen spreken, dat optimaal aansluit bij de bestaande historische kern. “Zes deelprojecten zijn vervlochten tot een nieuw stedelijk weefsel van 4 hectare dat op heden-daagse wijze de essentie van de Vlaamse stad oproept. De binnenkant van het bouwblok leent zich tot een interessante ontdekkingstocht. Multifunctioneel gelaagd, met een patroon van straatjes en steegjes rond een centraal plein”, staat te lezen op de website van de stad Turnhout, dat zijn rol als regionale trekpleister aanzienlijk versterkt ziet dankzij deze ambitieuze stedenbouwkundige onderneming. Een tweelagige ondergrondse parking met 480 parkeerplaatsen maakt het plaatje compleet. Het mag duidelijk zijn: zwakke weggebruikers, stedelingen en shoppers zijn heer en meester in de Turnova-wijk.
Een maquette van de volledige Turnova-wijk. (Beeld: B-architecten)
In het kader van het Turnova-project worden aller- hande nieuwe gebouwen opgetrokken op de voormalige drukkerijsite, maar één volume steekt er letterlijk en figuurlijk met kop en schouders boven uit: de Turnova-toren. Een bouwkundig en architecturaal huzarenstukje naar een ontwerp van B-architecten, dat zich ook over de Schakel (een appartementsgebouw met commercieel gelijkvloers), het Rotor-gebouw en de restauratie van het beschermde Theater 1900 boog. “De toren telt in totaal twaalf verdiepingen en verweeft vier verschillende functies”, zegt project-architect Christophe Combes. “Het gelijkvloers en de eerste verdieping zijn voorbehouden voor commerciële ruimtes en een bankkantoor. In die ‘winkelsokkel’ integreerden we tevens een uniek beglaasd atrium, dat zich uitstrekt over vier verdiepingen en dat via roltrappen verbonden is met de ondergrondse parking, die we eveneens ontwierpen. Voorts herbergt het rijzige gebouw 47 appartementen, vier kantoorniveaus en een technische verdieping. Op de bovenste verdieping worden binnenkort nog een gastronomisch restaurant en een publiek stadsbalkon ingericht. Het uitzicht zal er ronduit prachtig zijn!”
De gevels van de Turnova-toren zijn opgevat als een sandwichsysteem: een dragende kern in constructief beton met daarrond isolatie en een U-vormige buitenschil. Structuur en esthetiek in één!
Ook de aanblik van de toren zelf mag er wezen. De gevels bestaan volledig uit wit gezuurd architectonisch beton. “Een hedendaagse verwijzing naar de witte natuursteen van het stadhuis aan de Grote Markt”, legt Christophe Combes uit. “Het masterplan voorzag in een toren met een lichte kleur en een ijle, glazen bekroning – als tegenwicht voor de rode baksteenarchitectuur van de gebouwen in de onmiddellijke omgeving en de historische kerktorens van Turnhout. De betongevels zijn opgevat als een sandwichsysteem: een dragende kern in constructief beton met daarrond isolatie en een U-vormige buitenschil. Structuur en esthetiek in één! We vonden het echter belangrijk dat niet enkel de draagstructuur, maar ook de functies leesbaar zouden zijn in de gevel. Voor de appartementen is er een dens raster van kolommen en balken toegepast. Ter hoogte van de kantoren verruimt dat grid zich. De bovenste drie verdiepingen kenmerken zich door een zeer open structuur, in functie van een ongebreideld ruimtegevoel en een panoramisch uitzicht. Zo konden we meteen ook voldoen aan de vraag naar een ijle bekroning. Belangrijk om weten is dat deze structurele variatie gekoppeld is aan een verregaande ruimtelijke flexibiliteit. Buiten de kern en de gevel bevat de toren geen dragende elementen, waardoor eventuele functiewijzigingen altijd mogelijk zijn.”
Het gelijkvloers en de eerste verdieping zijn voorbehouden voor commerciële ruimtes en een bankkantoor. In die ‘winkelsokkel’ is tevens een uniek beglaasd atrium geïntegreerd.
De betonnen gevelelementen werden geprefabriceerd, waardoor de bouwsnelheid zeer hoog lag. Alle overige gevelelementen (ramen, invulpanelen, borstweringen …) bestaan uit natuurkleurig aluminium. “We plaatsten deze elementen diep in de gevel om een solide uitzicht te bekomen en de nadruk te leggen op de structuur. Het aluminium weerspiegelt kleuren uit de omgeving, waardoor de toren er op elk moment van de dag anders uitziet”, aldus Christophe Combes. “Een ander belangrijk aspect was het vormgeven van de ‘stoa’ uit het masterplan, die is opgevat als een uitkraging van de eerste verdieping van de sokkel. Zo ontstaat er een beschutte winkelwandelroute, in het verlengde van de noord-zuidgerichte wandelas die de volledige Turnova-site doorkruist. Het plafond van deze gaanderij is afgewerkt met spiegelend roestvrij staal. Je ziet: een hele reeks bijzondere accenten geven de toren en de rest van de nieuwe wijk een uniek karakter!”
Wat de gloednieuwe Turnova-toren zo in het oog doet springen? Uiteraard de hoogte, die oploopt tot liefst 72 meter. Maar zeker ook de verspringende gevels, die integraal bestaan uit architectonisch prefabbeton. Het leverde Verheyen voor het tweede jaar op rij de FEBE Elements Award in de categorie ‘Precast in Buildings’ op.
De gevels van de Turnova-toren zijn een technisch huzarenstukje. Dat ze ook nog eens razendsnel gerealiseerd zijn, is voor een groot deel te danken aan de expertise van Verheyen Beton. Knap werk van de architectonisch betonspecialist van B&R Bouwgroep, die de bijzondere sandwich- elementen, de enkelschalige gevelbekleding en de dorpels leverde in de vorm van op maat gemaakte prefabbetonelementen.
Een verdieping per zeven werkdagen
“We hebben er alles aan gedaan om de montage te optimaliseren”, vertelt Broos Geysen, projectmanager bij Verheyen. “Zo combineerden we soms vijf losse balken en kolommen tot één prefabelement, waardoor er dus ook maar één element geplaatst moest worden (in plaats van vijf verschillende elementen). Om wapeningsstaal te besparen, zijn de verbindingen tussen de dragende kolommen zo ontwikkeld dat de lange wachtwapening beperkt is tot een twintigtal centimeter.” Het resultaat van deze ingrepen? Dat de Turnova-toren aan een ongezien tempo groeide. “Elke zeven werkdagen kwam er een verdieping bij! Een straffe prestatie en een pluim op de hoed van zowel aannemer Interbuild als het hele Verheyen-team!”
FEBE Elements Award
De esthetische prefabricatie en de hoge techniciteit van het project oogstten bewondering. Ook de jury van de FEBE Elements Awards was onder de indruk van het feit dat het dragende prefab-skelet en de buitenschil in architectonisch beton verweven werden tot één stapelbaar geheel. De naadloos geplaatste U-vormige elementen geven de gevel een massief uitzicht. En de unieke druiplijsten die vervuiling voorkomen vielen eveneens in de smaak. Bovendien waardeerde de jury de mooie, egale afwerking en de kleurschakering van de prefabbetonelementen. Geen wonder dat Verheyen aan de haal ging met de hoofdprijs in de categorie ‘Precast in Buildings’!
90.500 ton beton in 1.340 bestellingen, goed voor 4.240 vrachten en 187.000 gereden kilometers. Het zijn hoeveelheden die al even sterk doen duizelen als de hoogte van de Turnova-toren. Mermans Beton NV leverde intussen 38.500 m³ beton voor nieuwe Turnova-wijk en was eveneens verantwoordelijk voor de optimalisatie van het uitvoeringsproces. Bedrijfsleider en betontechnoloog Jef Van Baelen geeft tekst en uitleg.
“Zowel voor de appartementen in het Academie Kwartier (Pluym-Van Loon) als voor de Turnova-toren en de ondergrondse parkeergarage (Interbuild) hebben we sinds het begin van de werken de betonleveringen verzorgd”, Jef Van Baelen. “We zijn in februari 2017 gestart en zitten intussen aan 38.500 m³ beton. Op piekmomenten hebben we al onze betonmixers ingezet (veertien in totaal), inclusief een aantal huurwagens. Nauw overleg met de aannemers was van cruciaal belang, want de werf is niet altijd even toegankelijk aangezien hij omringd wordt door een aantal scholen en andere binnenstedelijke gebouwen. We moesten dan ook maximaal rekening houden met het minderhinderplan van de stad Turnhout, wat impliceert dat er op bepaalde tijdstippen geen vrachtverkeer mogelijk was. Qua planning en coördinatie bracht dat uiteraard de nodige uitdagingen met zich mee.”
Advies en ondersteuning
Mermans Beton NV (Arendonk) deed echter meer dan alleen beton leveren. Het zorgde er namelijk ook voor dat de bouw van de woontoren (kosten)efficiënter verliep. “We hebben voorgesteld om het beton niet te verpompen, maar naar boven te hijsen met behulp van een betonkubel van 3 m³”, legt Jef Van Baelen uit. “Zo kon Interbuild de huur van een (dure) pompinstallatie uitsparen en hoefde het op het eind van de dag enkel de betonkubel schoon te maken in plaats van een volledige pompinstallatie te reinigen. Daarnaast hebben we Pluym- Van Loon bijgestaan bij de selectie van de betonsamenstellingen en hebben we hen technische ondersteuning geboden bij het storten van de 1 meter dikke en 340 m² grote betonplaat, die als eerste verdieping van Kavel 7 fungeert. Om interne scheurvorming te voorkomen, is er een intern koelcircuit aangelegd en is het betonpakket na het storten volledig ‘ingepakt’ om problemen met de temperatuurgradiënt te vermijden.”
Louwers Mediagroep
Domein de Herten
Hertsbergsestraat 4
8020 Oostkamp, België
© 1987 - 2024 Louwersmediagroep.
