Verloederde stroopfabriek omgetoverd tot authentiek belevingscentrum

In 2007 kroonde de stoomstroopfabriek in het Limburgse Borgloon zich verrassend tot winnaar van het televisieprogramma De Monumentenstrijd. Hoewel daardoor ook meteen een restauratiebudget van 500.000 euro vrijkwam, liet de reconversie van de site lang op zich wachten. Twaalf jaar later kan het grote publiek er eindelijk weer terecht om de geschiedenis van het fruit en de Loonse stroop te ontdekken. Met dank aan een ingrijpende opknapbeurt, die heel wat tijd, energie en bouwkundig vakmanschap vergde.

De stoomstroopfabriek in Borgloon is omgetoverd tot een fruitbelevingscentrum met een toeristisch infopunt, een streekproductenwinkel, een bistro die streekgebonden gerechten serveert en een feestzaal.

Fruit tot stroop verwerken is een kunst op zich, die helaas verloren dreigt te gaan onder invloed van de industriële en technologische vooruitgang. De stoomstroopfabriek in Borgloon is een van de laatste zeldzame overblijfsels van dit typisch Haspengauwse fenomeen. Om de herinnering levend te houden, is ze omgetoverd tot een fruitbelevingscentrum met een toeristisch infopunt, een streekproductenwinkel, een bistro die streekgebonden gerechten serveert en een feestzaal. Bovendien wordt er in het gerestaureerde hoofdgebouw opnieuw stroop gestookt, zodat bezoekers met eigen ogen kunnen aanschouwen hoe de Loonse stroop op ambachtelijke wijze wordt ingekookt. Op 2 april werd deze ‘industrieel-archeologische trekpleister’ officieel ingehuldigd.

Historische kern in zeer slechte staat

De restauratie van de site verliep in verschillende fases. Allereerst werd het evenementenplein onder handen genomen, dat intussen al tien jaar opnieuw in gebruik is. Vervolgens was het de beurt aan de kenmerkende schoorsteen en vonden er eveneens werken plaats om de rest van het verloederde complex in stand te houden. Het was echter wachten tot eind 2015 eer het restauratiedossier volledig rond was en Bouw & Interieur Gebroeders Janssen eindelijk aan de slag kon in de stroopfabriek. “Geen evidentie, want de historische kern was in zeer slechte staat. Er was een tent overheen gebouwd om de industriële restanten te beschermen”, vertelt Lino Janssen, technisch directeur en bestuurder bij Bouw & Interieur Gebroeders Janssen. “Allereerst hebben we alle ‘rotte’ bouwonderdelen verwijderd, om de historische kern vervolgens stapje voor stapje herop te bouwen en in te richten als een belevingscentrum. Zo hebben we er bijvoorbeeld ook een zwevende loopgang geplaatst, waardoor bezoekers zich boven de grote stookketels kunnen bewegen. Voorts is de grote verticale pakpers (38,5 ton) verplaatst, waarrond een nieuw bijgebouw in rode prefabbeton is opgetrokken. Al het buitenschrijnwerk is grondig gerenoveerd of vernieuwd naar bestaand model, en ook het dak is opgefrist via de restauratie van het Polonceauspant.”

De inkomruimte is het beginpunt van de fruitbeleving.

Complexe operatie

Simultaan met de historische kern pakte Bouw & Interieur Gebroeders Janssen het hoofdgebouw aan. Dat was echter nog gedeeltelijk in gebruik. Pas nadat stroopstoker Raf Bleus verhuisd was naar een nieuwe vestiging, kon de aannemer alle registers opentrekken. “Daar zijn we gestart met het demonteren en stockeren van elementen die we moesten bewaren (ramen, deuren, industriële uitrusting …)”, zegt Lino Janssen. “De kelder is een halve meter verdiept om er de sanitaire en technische ruimtes in te kunnen onderbrengen (via de storting van een nieuwe waterdichte betonnen kuip). Daarvoor moesten we alle draagmuren en kolommen onderschoeien en op bepaalde plekken bijkomende micropalen plaatsen om de fundering te verstevigen. In de ‘zone Bleus’ zijn mits de nodige stutwerken enkel de buitengevels blijven staan. Na de versteviging van de fundering met behulp van micropalen hebben we er nieuwe vloer- en dakplaten gestort. We hebben tevens een nieuwe traphal toegevoegd, die volledig is opgebouwd uit rode prefabbetonelementen. Tot slot hebben we de gerestaureerde ramen en deuren teruggeplaatst (waar nodig aangevuld met nieuwe varianten) en hebben we het geheel verder afgewerkt en ingericht. Kortom: het was een complexe operatie die veel verschillende uitvoeringen omvatte. Ook het feit dat we rond de beschermde industriële installatie moesten werken, maakte het er niet eenvoudiger op. En een geslaagd compromis vinden tussen de brandwerende bescherming van de bestaande structuur en het maximale behoud van het historische uitzicht was evenmin een sinecure. Desondanks zijn we tot een prachtig resultaat gekomen en kunnen we de restauratie van de stroopfabriek meer dan geslaagd noemen!”   

Deze loopbrug verbindt de historische kern en het hoofdgebouw.