Platform voor de bouw
Vernieuwd winkelcentrum baadt in het licht
Het Westland Shopping Center is klaar om de inwoners van Anderlecht trots te maken.

Vernieuwd winkelcentrum baadt in het licht

Het Westland Shopping Center in Anderlecht, het tweede grootste winkelcentrum in onze hoofdstad, opende de deuren in 1972. Sindsdien werd het slechts gedeeltelijk gerenoveerd. Een ambitieus vernieuwingsproject was dan ook noodzakelijk om aan de commerciële vraag te voldoen en het Westland Shopping Center te herpositioneren in de context van de veranderende Brusselse winkelcentra. In totaal werd er 17.700 m² ruimte toegevoegd en werd het bestaande volume grondig gerenoveerd. 

Architectenbureau DDS+ werd door Shopimmo S.A. (AG Real Estate) uitverkoren om deze grootschalige vernieuwingsoperatie in goede banen te leiden. We spraken met architecten Shariza Goffin en Didier Peremans (eveneens Partner bij DDS+) en met Mirko Rupcic, projectleider bij aannemer Franki (onderdeel van de Willemen Groep). “We moesten de klanten een nieuwe ervaring bieden”, zegt Didier Peremans. “De renovatie biedt winkeliers dan weer opportuniteiten voor herlocalisatie en betere toekomstperspectieven door nieuwe commerciële concepten mogelijk te maken.” 

Met de twee nieuwe glazen daken en de openingen tussen de twee commerciële niveaus werden de beglaasde oppervlakken en de helderheid vertienvoudigd.

Architecturale uniformiteit

De voornaamste vraag was hoe het imago van het winkelcentrum kon worden opgewaardeerd en hoe het kon worden opengesteld voor de omliggende buurt. De eerste stap was de herinrichting van de gevel, die een architecturaal lappendeken was geworden door talrijke gedeeltelijke renovaties. “Het gebouw had geen homogene identiteit meer”, zegt Shariza Goffin. “Het idee was om het opnieuw de nodige samenhang te geven. We hadden een sluier van gouden lamellen voor ogen om het imposante bestaande volume in een nieuw kleedje te stoppen, de monotonie van de doorlopende kroonlijst te doorbreken en het geheel een zekere lichtheid te geven.”

De architecten wilden ook de eerste visuele indruk veranderen. Een paar jaar geleden troffen klanten een betonnen volume aan dat verborgen was achter en onder een parkeerplaats vol auto’s. “We wilden dit wijzigen en zo komaf maken met de traditionele, introverte uitstraling van winkelcentra”, zegt Shariza Goffin. “In de eerste plaats door het parkeerterrein te doen verdwijnen en te vervangen door horecaterrassen die het winkelcentrum gastvrijer en toegankelijker maken voor bezoekers. Ten tweede door het Westland Shopping Center in te bedden in een groene omgeving die zichtbaar is zodra je het winkelcentrum nadert. We werkten samen met de landschapsontwerpers van JNC International om de aanwezigheid van natuurlijke elementen te versterken door wandel-, ontmoetings- en ontspanningsruimtes te creëren voor gebruikers en omwonenden. Deze ruimtes zorgen ook voor een betere integratie in de levendige buurt. Het is alsof we een deel van de Broeckvallei, die befaamd is vanwege haar moerassen en biodiversiteit, naar de site hebben gebracht.”

De architecten wilden komaf maken met de traditionele, introverte uitstraling van winkelcentra.

De vijfde gevel

“Een ander belangrijk element is de vijfde gevel: het dak”, vervolgt Didier Peremans. “De drie glazen daken – één centrale koepel die is vergroot en twee nieuwe exemplaren – creëren het gevoel van een openluchtpromenade.” Een wandeling die ons leidt naar de tweede uitdaging voor DDS+: de uitstraling van het exterieur doortrekken naar de binnenkant van de winkelgalerij. “We wilden natuurlijk licht binnenbrengen”, zegt Shariza Goffin. “Via de twee nieuwe glazen daken en de openingen tussen de twee commerciële niveaus werden de beglaasde oppervlakken en de helderheid vertienvoudigd. Gezien de oriëntatie van het winkelcentrum hebben we een parcours uitgestippeld dat van west naar oost loopt. De interieurarchitecten van Outsign gaven dit tracé extra cachet door met verschillende kleuren te spelen, waardoor de klanten de indruk krijgen dat ze zich door de galerij bewegen op het ritme van de dag. Vroeger wist je bij wijze van spreken niet waar je was, maar nu kun je je weg vinden dankzij de verschillende sferen in de galerij. Het idee was om de gebruikerservaring te veranderen en een stadsachtige wandeling met specifieke oriëntatiepunten te creëren.”    

In de vernieuwde inkomzone is het gezelligheid troef. (Beeld: Studio Dupont)

Kwestie van coördinatie

Om al deze ideeën in de praktijk te brengen, moesten Mirko Rupcic en zijn collega’s bij Franki allerhande moeilijkheden overwinnen. “De belangrijkste uitdaging bij de vernieuwing van het Westland Shopping Center was de galerij en dus ook de winkels openhouden”, zegt Mirko Rupcic. “Daarom werd het meeste werk ’s nachts gedaan. Dit omvatte tevens de afbraak en aan- passing van de bestaande ruwbouwstructuur. We hebben ook de ventilatie, het elektriciteitsnet, de dekvloer, de tegels en de ramen ‘s nachts vervangen. En we moesten dan ook de bekistingswerken uitvoeren, evenals de sloopwerkzaamheden met minigravers en drilboren. Wanneer de winkels opnieuw de deuren openden, moest iedereen weer van de winkelgalerij kunnen genieten alsof er niets gebeurd was.”

Het openhouden van de winkels impliceerde ook dat de aannemers rekening moesten houden met het komen en gaan van klanten op de parking: “Eerst moesten we de noordelijke uitbreiding voltooien, want die omvatte twee parkings. We hebben er anderhalf jaar lang dag en nacht aan gewerkt. Zodra de noordelijke uitbreiding klaar was, konden de klanten op deze plaats parkeren en konden wij beginnen met de werkzaamheden aan de oude parking. Dit vergde veel coördinatie, want er moesten welbepaalde termijnen gerespecteerd worden om elke aannemer tijdig aan het werk te krijgen, conform de vooropgestelde planning.”

Zelfs de verharding is tot in de puntjes uitgekiend. (Beeld: Studio Dupont)

Veel meer dan een doorsteek

Een van de prioriteiten was het creëren van natuurlijke lichtinval. Daarom werd op het dak gewerkt aan de drie dakramen die DDS+ ontwierp. “Dit was een volgende uitdaging. We hebben de grote koepel, waar een roltrap naartoe leidde, verwijderd. We hebben hem vergroot en daarnaast ook twee nieuwe lichtkoepels gecreëerd – één aan de oostkant en één aan de westkant – met nieuwe roltrappen en een panoramische lift in de centrale lichtkoepel. Dit maakt dat er nu sprake is van drie daktoegangen voor klanten. Dit is een belangrijke nieuwigheid voor de winkelgalerij. Het was dan ook een van de speerpunten van de renovatie, net zoals het exterieur ervoor zorgt dat de galerij niet langer alleen een doorsteek is, maar ook een plek waar geleefd en beleefd wordt”, besluit Mirko Rupcic.    

Nu het winkelcentrum opnieuw deel uitmaakt van de omringende wijk, wordt het ook een plaats van ontspanning en ontmoeting voor de buurtbewoners, die er nog steeds sterk aan gehecht zijn. Het Westland Shopping Center is klaar om de inwoners van Anderlecht trots te maken, net zoals het DDS+ reeds trots heeft gemaakt: “Het was een project van lange adem dat bijna tien jaar in beslag nam, maar dat desondanks inspeelt op zeer actuele vraagstukken. We hebben samen met de bouwheer doordachte keuzes gemaakt en beseffen nu dat we ons niet vergist hebben. Achteraf bekeken kunnen we bijvoorbeeld stellen dat de implementatie van een geothermisch verwarmingssysteem in plaats van traditionele boilers de juiste keuze was, vermits het de energiekosten reduceert. Gezien de huidige context zal dat zeker nieuwe handelaren aantrekken … We zijn hier erg blij mee. Vooral omdat het resultaat nog beter is dan we ons vooraf hadden voorgesteld … Deze werf was een echt succesverhaal”, besluit Shariza Goffin.    

Stradus – Verharding en zitmeubilair

In de volledig vernieuwde inkomzone van het Westland Shopping Center is het gezelligheid troef. Dit is onder meer te danken aan de toegankelijke verharding van Stradus, die indruk maakt met haar karaktervolle uitstraling. “Als specialist in prefabbetonproducten streven we naar ‘Inspiring public places’”, klinkt het bij Stradus. “We leverden grootformaattegels van 120×60 cm en 60×30 cm in twee kleuren – Basaltzwart en Donkergrijs – en een licht uitgewassen uitvoering. Dit voor de voetgangerszones naar en rond het winkelcentrum, alsook de overdekte terrassen die verweven zijn in de bouwstructuur. Door de tegels in halfsteens strokenverband te plaatsen, is een lijnenspel gecreëerd, wat een bepaald richtinggevoel in de ruimte brengt. De stroken – die overigens ook afwisselen in kleur – begeleiden de bezoekers zo als het ware richting de winkels. De grootformaattegels hebben slechts een beperkt aantal voeglijnen, wat ook optisch rust brengt in het geheel.”

Een dagje shoppen kan best vermoeiend zijn. Vandaar de keuze om in de buitenruimte rondom het winkelcentrum ook voldoende
zitmeubilair te voorzien. Om een uniform geheel te creëren, wilde ontwerpbureau JNC met geprefabriceerde betonnen elementen werken, waarvan de vormgeving is afgestemd op het patroon van de tegels. “Samen met hen en BESIX Infra stemden we de technische mogelijkheden af op de wensen en leverden we een negentigtal op maat gemaakte zitbanken en -kubussen die bezoekers de mogelijkheid bieden om even tot rust te komen. Tot slot leverden we eveneens tal van leuke sierpoefs, boordstenen, klinkers en waterdoorlatende verharding voor onder andere de parkeervakken. Je leest het goed: je kan niet enkel bij Stradus terecht voor maatwerk, maar ook voor een zeer divers gamma aan standaard prefabbetonproducten voor de inrichting van de publieke ruimte!”

Schattenjacht met de voeten in het water

“We waren als twee avonturiers op de werf.” Met deze woorden zetten Nasser Ben Taher en Hubert Sinzogan de toon. De renovatie van het Westland Shopping Center was geen makkelijke taak voor de twee TPF-ingenieurs, die meer dan hun handen uit de mouwen moesten steken om het onmogelijke mogelijk te maken. Ook in letterlijke zin.

Tekst Florian Holsbeek    |    Beeld TPF Engineering, Steven Massart / architectuurreportage.be

Ter hoogte van de ingangen zijn warmelucht-gordijnen geïnstalleerd.

“Wij waren niet het eerste studiebureau dat betrokken werd bij de renovatie van het Westland Shopping Center”, zegt Hubert Sinzogan. “Een ander bureau deed voordien al de studie die leidde tot de aanbesteding. Nadat de aannemers waren gekozen, zijn we aan de slag gegaan om te bereiken wat de klant wilde. Daarbij hebben we alles omgegooid. We hebben twee problemen opgelost. Ten eerste waren er de verlaagde plafonds, die de opdrachtgever wilde behouden, maar die geen leidingwerk toelieten. Bijgevolg creëerden we een nieuw tracé, dat de grote hal verliet om de winkels waaraan gewerkt werd te betreden alvorens terug te keren naar de hal. Het was een beetje zoals een schattenjacht.”

Het tweede probleem bracht de twee mannen ertoe om in de voetsporen van Indiana Jones te treden, zoals Nasser Ben Taher ons toevertrouwt: “De ergste uitwassen situeerden zich zonder twijfel in de kelders. De eerste keer dat we er waren, stonden we tot onze knieën in het water. Ter hoogte van het sanitair waren er veel lekkende buizen, maar we moesten erheen omdat we zelf de nodige metingen moesten doen en het leidingwerk moesten controleren. Niets aan te doen.” 

De HVAC-installatie in het Westland Shopping Center werd van a tot z vernieuwd.

Permanent aanwezig op de werf

Hubert Sinzogan herinnert zich ook het bijzondere karakter van deze werf, met alle gevolgen van dien voor hun manier van werken: “We gingen drie jaar lang elke dag naar de werf. We konden niet louter tekenen en ontwerpen, we moesten ook de verschillende teams aansturen en problemen oplossen, zodat de vaklui nadien konden door-werken alsof er niets gebeurd was. We moesten de plannen voortdurend aanpassen omdat de plannen van de oude galerij niet voorhanden waren. We moesten continu alles onderzoeken, bekijken waar de kabels en leidingen liepen … Bovendien moest de galerij openblijven, dus we moesten eerst de nieuwe circuits aanleggen vooraleer we de bestaande verwijderden.” 

“Qua HVAC zaten we met hetzelfde probleem”, zegt Nasser Ben Taher, die voor het eerst aan de slag was in een winkelcentrum. “We moesten ook alles van a tot z vernieuwen, er is niets meer over van het oude systeem. De verwarming, de airconditioning … : alles werd geleidelijk vervangen. Het was bovendien uitgesloten om de winkels tijdelijk zonder verwarming te zetten.”

De twee mannen blikken met de glimlach terug op drie jaar hard labeur. “Op kantoor dacht iedereen dat we avonturiers waren, niemand geloofde erin. Dit is mijn dertiende winkelcentrum, ik nam Nasser onder mijn vleugels en ons teamwerk en onze mindset deden wonderen. Wat als we het opnieuw moesten doen? We zouden niet twijfelen, ook al zouden we opnieuw met onze voeten in het water moeten gaan staan”, besluit Hubert Sinzogan.    

Duurzame oplossingen en maximaal comfort voor de gebruikers

Cegelec is een onderneming die gespecialiseerd is in advies, ontwerp, engineering en uitvoering van de technische installaties in gebouwen voor tertiair en industrieel gebruik. Bij de vernieuwing van het Westland Shopping Center zette ze haar expertise in voor de renovatie van de elektrische installatie, de installatie van nieuw sanitair en de plaatsing van het nieuwe HVAC-systemen. Jean-Marc Warichet, Business Unit Manager Elec South-West, en Jean-Pierre D’Ambrosio, Business Unit Manager Plumbing South, vertelden ons alles over hun betrokkenheid bij dit project.

Tekst Florian Holsbeek    |    Beeld Cegelec, Bernard Vanden Eynde / Whitevision

Er is gloednieuwe, energiebesparende ledverlichting geïnstalleerd in het vernieuwde winkelcentrum.

“We zijn begonnen met het wijzigen van het primaire elektrische circuit”, legt Jean-Marc Warichet uit. “We hebben de hoogspanningscabines één voor één vervangen, de generator vernieuwd, UPS’en geïnstalleerd en vooral elektrische panelen van meer dan twintig jaar oud vernieuwd, zonder de goede werking van de verschillende winkels te verstoren. Bovendien hebben we gloednieuwe, energiebesparende ledverlichting geïnstalleerd.

Er is speciale aandacht besteed aan het branddetectiesysteem: “We moesten het hele systeem rationaliseren door de branddetectiecellen te centraliseren. In de eerste versie van het winkelcentrum had elke winkel zijn eigen branddetectiesysteem. Wanneer een winkel nu van bestemming verandert, zal de nieuwe verhuurder voortaan aansluiten op de algemene installatie. Dankzij deze nieuwe samenhang heeft de beheerder van de site zicht op alles wat er gebeurt, niet alleen in het Westland Shopping Center, maar ook in de winkels”, besluit Jean-Marc Warichet.

Het primaire elektrische circuit is integraal gewijzigd.

Zo duurzaam mogelijk

Jean-Pierre D’Ambrosio, Business Unit Manager Plumbing South bij Cegelec, onderstreept op zijn beurt het duurzame aspect van deze werf: “Het is eerst en vooral een BREEAM Excellent-project met zeer hoge kwaliteitscriteria. We hebben duurzame en ecologische oplossingen toegepast, meer bepaald regenwaterrecuperatie. We gaven ook de voorkeur aan korte ketens. Zo zijn de leidingen afkomstig van een bedrijf dat op minder dan 20 kilometer van de site gevestigd is. Ten slotte helpt geothermische energie, die de warmtepompen en de airconditioning voedt, om een substantiële energiebesparing te realiseren en het gebouw zo duurzaam mogelijk te maken.”

Er is ook ledverlichting geïnstalleerd in de nieuwe ondergrondse parking.

“We moesten eerst het oude leidingwerk, dat bijna dertig jaar oud was, ontmantelen. We installeerden drie nieuwe, grotere luchtbehandelingskasten op het dak en vervingen het luchtdistributienetwerk door nieuwe multiluchtroosters voor luchtzuivering en ruimtekoeling. De creatie van twee extra ingangen voor het Westland Shopping Center leidde tot de installatie van warmeluchtgordijnen. Tot slot werden er warmtepompen geïnstalleerd, evenals twee nieuwe koeltorens die de galerij en de winkels op temperatuur zullen brengen”, vervolgt Jean-Pierre D’Ambrosio.

De leidingen zijn afkomstig van een bedrijf dat op minder dan 20 kilometer van de site gevestigd is.

Aanpassing voor het comfort van bezoekers

Dit alles gebeurde niet zonder slag of stoot. “De grootste uitdaging was dat we tijdens de werkzaamheden een constante temperatuur en een goede luchtkwaliteit moesten waarborgen op de volledige site om het comfort van de bezoekers te vrijwaren. We konden ons vlot aanpassen en dat is onze kracht”, besluit Jean-Pierre D’Ambrosio.    

TECHNISCHE FICHE
  • Bouwheer Shopimmo S.A. (Brussel)
  • Architect DDS+ (Brussel)
  • Hoofdaannemer(s) Franki (Flémalle) en Louis De Waele Construction (Brussel)

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details