Vurige wake-upcalls onderstrepen belang van brandveiligheid

“Vierhonderd jaar aan geschiedenis is in vlammen opgegaan.” De brand die op 16 april het historische beursgebouw in de Deense hoofdstad Kopenhagen teisterde, had veel weg van het inferno dat – op één dag na exact vijf jaar eerder – de Notre-Dame van Parijs verwoestte. Voor sommigen was het misschien een ver-van-hun-bedshow, maar ook in eigen land liep het mis. Zo brandde het onlangs nog in het voormalige Muntcentrum in Brussel en de SKY Tower Two in Oostende. Incidenten die snel onder controle waren, maar die wel duidelijk maken dat brandveiligheid een cruciale prioriteit blijft en dat voorzichtigheid altijd en overal geboden is, zowel bij nieuwbouw als renovatie …

Een ramp, een catastrofe, een tragedie …: superlatieven schoten tekort om de brand in Kopenhagen te beschrijven. “Dit is onze Notre-Dame”, klonk het fatalistisch bij omstaanders toen ze lijdzaam toekeken hoe de helft van het Beursgebouw in Kopenhagen – een van de oudste gebouwen in de Deense hoofdstad – werd opgeslokt door de uitslaande vlammen. Een groot deel van het dak, de iconische drakentoren en de beroemde Grote Hal overleefden het niet, net zoals de Notre-Dame het gros van haar eeuwenoude dakstructuur en middelste torenspits verloor. En er is nog een opvallende gelijkenis: beide gebouwen ondergingen op dat fatale moment een renovatie/restauratie …

Is het toeval dat het oude Beursgebouw omgeven was door beschermende plastic doeken en metalen stellingen toen er brand uitbrak? Of was er meer aan de hand? Een Deense brandexpert gewaagde in een interview op televisie alvast van een verhoogd risico op brand bij renovaties. Iets waar ze in Brussel jammer genoeg van kunnen meespreken. Daar brak op 30 april – twee weken na het inferno in Kopenhagen – brand uit op het dak van het voormalige Muntcentrum, dat vanaf 2027 moet fungeren als het multifunctionele OXY-gebouw (naar een ontwerp van het Noorse bureau Snøhetta en het Belgische Binst Architects). De zwarte rookpluim was van veraf te zien en zorgde voor de nodige ongerustheid in onze hoofdstad. Gelukkig was de brandweer snel ter plaatse en kreeg ze het vuur relatief makkelijk onder controle. De brand zou ontstaan zijn in een oude ventilatiegroep.  

De brand in Brussel deed het aloude debat omtrent brandveiligheid bij renovaties weer in alle hevigheid oplaaien. Dirk Van Kerckhove, directeur bij Embuild Connect, werd opgebeld door Radio 1 om tekst en uitleg te verschaffen. “Als je spreekt over renovatiewerken, zit je natuurlijk vaak in oudere gebouwen. En die hebben dikwijls een structuur die heel droog is. Denk bijvoorbeeld aan droog hout en houtstof dat zich gedurende tientallen of honderden jaren heeft opgehoopt aan de basis van een dakconstructie. Zodra daar een open vlam in de buurt komt, is er een groot risico dat er brand ontstaat. Dan kan de verspreiding heel snel gaan.” Ook vogelnesten kunnen volgens Van Kerckhove in het slechtste geval een heuse vuurzee veroorzaken, net als ouder isolatiemateriaal. “Als dat in brand staat, kunnen zich druppels vormen die brandend naar beneden vallen. Het kan er ook voor zorgen dat er een brand ontstaat die je niet onmiddellijk ziet, bijvoorbeeld in een spouwmuur. Daardoor kan het vuur zich razendsnel verspreiden in het gebouw en is blussen zeer moeilijk.”

Hoe gevaarlijk ouder isolatiemateriaal kan zijn, bleek op 11 maart in Valencia. Daar woedde toen een hevige brand in een rijzig appartementencomplex, waarbij verschillende mensen om het leven kwamen. “De gevelisolatie maakte van het gebouw een schoorsteen. Het is de reden waarom het vuur zich zo snel heeft verspreid”, vertelde expert Juan Antonio de Diego aan de Spaanse krant El Mundo. De link met de verwoestende brand in de Londense Grenfell Tower in 2017, waarbij liefst 72 doden vielen, werd meteen gelegd, eens te meer een forse wake-upcall voor de brandweer en de bouwsector. In ons land gelden er sinds juli 2022 gelukkig strengere richtlijnen. “Vandaag zie je vaker isolatiemateriaal dat veel minder brandbaar of volledig onbrandbaar is. Dat gaat men dan bijvoorbeeld toepassen als compartimentering in gevels om brandverspreiding tegen te gaan”, geeft Dirk Van Kerckhove aan.

Toch blijft het opletten geblazen. Niet enkel bij renovaties, maar ook in het kader van nieuwbouwprojecten. Dat zagen we op 30 april in Oostende, waar de negende verdieping van SKY Tower Two – een luxueuze woontoren in opbouw – plots in lichterlaaie stond. Opnieuw was de brand snel onder controle en raakte niemand gewond, maar dat de roofing op een van de terrassen vuur vatte, stemt hoe dan ook tot nadenken. “Wanneer je met open vlam op een dak komt, is er altijd sprake van een zeker risico”, stelt Dirk Van Kerckhove. “Al weten dakwerkers dat ze er zeer attent voor moeten zijn – zeker ook voor hun eigen veiligheid – en zijn ze ervoor opgeleid om indien nodig snel te kunnen ingrijpen. Wie met open vlam op een dak komt, moet namelijk steeds een brandblustoestel bij zich hebben. Er is ook een evolutie in de materialen zelf, die meer en meer een zelfklevende toepassing hebben. Daardoor wordt het werken met open vlam beperkt. Al blijft het soms nodig, bijvoorbeeld om de ondergrond droog te krijgen in functie van een goede hechting van het dampscherm.”