Missie geslaagd, want het centrum voor klassieke muziek zet een nieuwe standaard op het vlak van akoestiek, zitcomfort en concertbeleving.
Vandaag ziet De Bijloke er compleet anders uit dan een jaar geleden. Een architecturale mix van oud en nagelnieuw transformeerde het muziekcentrum in een hippe ontmoetingsplaats waar elke liefhebber van klassieke muziek en kunst zich thuis zal voelen. De ingang werd verplaatst naar het Café, dat een indrukwekkende make-over kreeg. Ook de Foyer steekt in een nieuw jasje: met een historische kapel als vestiaire maakt zelfs je mantel (laten) weghangen deel uit van de beleving. Beide ruimtes geven de bezoeker een voorsmaakje van wat komen gaat, want pas in de concertzaal wordt de grandeur van De Bijloke duidelijk. De renovatie resulteerde in een uitmuntende balans tussen visuele en auditieve aspecten, waardoor een concert in dit historisch pareltje nog unieker is dan voorheen.
Om een onberispelijke akoestiek te verkrijgen, schakelde De Bijloke de Londense ‘akoestici’ van Arup in. Deze onderneming behoort tot de wereldtop en kan referenties als Sydney Opera House, Oslo Opera House en het ingenieuze Cornucopia-podium van popster Björk voorleggen. Zij ging in zee met het Londense DRDH Architects (bekend van het Bodo Kulturhus in Noorwegen, de Opera van Gent en de Bourla in Antwerpen) en de restauratie-experts van Julian Harrap, die onder meer het Neues Museum Berlijn en het Victoria and Albert Museum in Londen onder handen namen. De praktische uitwerking van alle ideeën gebeurde door Denys uit Gent, een multidisciplinaire groep die zich specialiseert in water, energie, mobiliteit, bouwkunde, restauratie en speciale technieken. “Net door deze unieke diversificatie is Denys overal ter wereld een veelgevraagde partner voor complexe bouwprojecten”, vertelt projectleider Yannick Stevens. “Zeker voor de renovatie van historische gebouwen is een brede range van expertise en ervaring onontbeerlijk. Dat we de renovatie van De Bijloke kregen toegewezen, kwam dan ook niet als een verrassing. Niettemin vonden we het een hele eer om aan dit bijzondere project te mogen meewerken.”
Het transformeren van het eeuwenoude gebouw tot een moderne, state of the art concertzaal was een uitdaging om u tegen te zeggen. “Al kort na de bouw, achthonderd jaar geleden, waren de dikke stenen muren scheef gaan staan”, legt Yannick Stevens uit. “Dit had te maken met de specifieke grondgesteldheid. De Bijloke is immers gebouwd op een sliblaag van de ooit meanderende Leie, wat natuurlijk geen optimale funderingslaag is. Het gevolg was dat er op sommige plaatsen een verschil van maar liefst 50 centimeter bestond! Hierdoor kaatste het geluid over de hoofden van het publiek naar boven. Om de reflectie van het geluid te optimaliseren, besloot het ontwerpteam houten lambriseringen te plaatsen voor de oude stenen muren. Deze lambriseringen zijn, net als het overige houtwerk, volledig vervaardigd in onze nieuwe schrijnwerkerij in Gent en bestaan uit eiken balkjes, geplaatst in een terugkerend, welgekozen patroon: een kolfje naar de hand van onze schrijnwerkers.”
Ook het dak zorgde voor problemen op het vlak van geluidsoverdracht: het geluid werd geabsorbeerd door de grote oppervlakte en de natuurlijke kloven in de iconische houten structuur. “Uiteraard moest het dak vanuit historisch perspectief absoluut bewaard blijven”, vervolgt Yannick Stevens. “Vandaar dat het ontwerpteam, naast de houten lambrisering, verschillende andere ingrepen voorzag om de akoestiek te optimaliseren. Zo hebben de nieuwe stoelen houten arm/rugleuningen en onderkanten die de klank weerkaatsen. Enkel op de zitjes zijn geluidsabsorberende kussens geplaatst, maar die vormen geen probleem omdat ze volledig bedekt worden als iemand erop gaat zitten. Voorts is er sprake van een nieuwe vloer, bestaande uit zware calciumsulfaatplaten met een houten afwerking.”
Denys zorgde eveneens voor een versteviging van de fundering door middel van jetgroutpalen. Die funderingsversteviging liet toe om de vloer uit te graven en dus volume aan de zaal toe te voegen. Om een optimale concertbeleving te garanderen, liggen het podium en de tribune nu 1,2 meter dieper. Deze opstelling maakt het bovendien mogelijk om instrumenten en ander groot materiaal zonder lift op het podium te plaatsen. “De modernste toneeltechnieken helpen om het podium razendsnel te transformeren en te belichten”, aldus Yannick Stevens. “Deze zijn opgehangen aan nieuwe stalen boogspanten die Denys boven op de scheefstaande muren en tussen de historische spanten installeerde. Verder stonden we in voor alle gebouwentechnieken en aanpassingswerken aan het dak, de foyer en de bar.”
DTS² – Theatermechanisatie
De inrichting van Muziekcentrum De Bijloke vergde heel wat specifieke kennis en expertise. Een bijzonder aandachtspunt was de theatermechanisatie met elf zelfophijsende trekken (hijsvermogen 400 kg) en vier kettingtakels voor de line-arrays die boven het podium zijn geïnstalleerd. Daarnaast is er ook een Spirapodiumheffer in het podium geïntegreerd (met een hefvermogen van 4500 kg). Deze technische hoogstandjes zijn het werk van DTS², een Nederlandse firma die zich sinds 1985 specialiseert in deze materie. “Wij zijn wel vaker aan het werk in België”, vertelt vertegenwoordiger Martijn Bakker. “Zo waren we ook actief betrokken bij de renovatie van het NTGent en de nieuwbouw van het Leietheater in Deinze. In Muziekcentrum De Bijloke vormde vooral de grote management-
besteding een forse uitdaging. Door de internationale allure van dit project waren er veel betrokken partijen die stuk voor stuk geïnformeerd moesten worden. Dat hadden wij er echter graag voor over. Gezien de bijzondere oud-versus-nieuwsetting is dit een zeer mooie referentie.”
Fire! Doors & Projects – Brandwerend schrijnwerk
Transparantie met een uitnodigend karakter was het centrale thema in het ontwerp van Muziekcentrum De Bijloke. Vandaar dat de wand en het portiek ter hoogte van de foyer uit glas zijn vervaardigd. Om dit idee in de praktijk te koppelen aan een hoge brandwerendheid, werd de expertise van Fire! Doors & Projects uit Deinze ingeroepen. Sinds jaar en dag is deze onderneming dé referentie in België op het vlak van esthetische brand- en kogelwerende glasconcepten. “We gaan de pijnpunten van een opdracht niet uit de weg”, vertelt zaakvoerder Danny Jonckheere. “Samen met het bouwteam zoeken we voor elk project steevast naar de meest aangewezen oplossing. Daarnaast blijven we de markt afspeuren naar innovatieve systemen die een meerwaarde bieden. Zo konden we onlangs met succes
een dubbele beglaasde schuifdeur met brandweerstand EI30 toevoegen aan ons gamma.”
In Muziekcentrum De Bijloke zorgde Fire! Doors & Projects onder meer voor het portiek waarin een vijftal brandwerende, beglaasde deuren werden opgenomen. Bovenliggend werd een stalen raam in gordijngevelprofielen geplaatst. “Op die manier konden we een opening van 8 x 7 meter op een bijzonder esthetische, transparante en brandwerende manier invullen”, legt Danny Jonckheere uit.
“De deuren zijn voorzien van antipaniekbeslag en kunnen dankzij een koppeling met de brandcentrale desgewenst in open toestand gehouden worden. Bij brandalarm sluiten de deuren automatisch om compartimentering te verzekeren.”
TECHNISCHE FICHE
Bouwheer De Bijloke (Gent)
Architect DRDH Architects (Londen, Verenigd Koninkrijk)
Hoofdaannemer(s) Denys (Gent)