Als het over innovatieve geveltechnieken gaat, is aluminium een belangrijke constante. Welke troeven heeft dit populaire materiaal te bieden? Wat zijn de voornaamste uitdagingen voor de sector? En waarom verdient aluminium schrijnwerk zijn plaats binnen het bouwlandschap van de toekomst? We vroegen het aan Etienne Clinquart, Consultant en Docent Gevelontwerp bij de Federatie Aluminium Constructeurs (FAC), en Frederic David en Hendrik Versmissen, bedrijfsleiders van aluminiumconstructeurs en FAC-leden De Jaeghere en Alucotec. “Aluminium schrijnwerk is een cruciaal stukje van de alsmaar complexere puzzel die bouwprojecten vandaag zijn.”
Aluminium is alomtegenwoordig in hedendaagse architectuur. Met recht en reden, want het is een materiaal dat veel voordelen biedt en dat ontwerpers bijgevolg toelaat om optimaal in te spelen op nieuwe trends en evoluties binnen de bouwsector. Toch ogen aluminiumconstructies vaak eenvoudiger dan ze zijn. Een flagrante misvatting, want achter strak aluminium buitenschrijnwerk gaat vaak veel complexiteit schuil, benadrukt Etienne Clinquart (FAC). “Er speelt heel wat achter de schermen, letterlijk en figuurlijk. Het eenvoudige aluminiumraampje van weleer is niet meer. Ons metier is complex specialistenwerk geworden dat steeds meer technisch vernuft vergt. Er komen vandaag immers allerlei extra zaken bij kijken. Daarbij denk ik in de eerste plaats aan de exponentieel toegenomen aandacht voor de duurzaamheid en milieu-impact van aluminiumproducten.”
“Wat de duurzaamheid van aluminium schrijnwerk betreft, lag de focus in het verleden hoofdzakelijk op de isolatiewaarde, die er sinds de jaren 90 sterk op is vooruitgegaan dankzij de introductie van thermische onderbrekingen”, geeft Etienne Clinquart aan. “Dit is nog altijd aan de orde – zeker omdat de gebouwschil in steeds meer projecten als essentiële klimaatregelaar fungeert – maar daarnaast komt er de laatste jaren ook steeds meer nadruk te liggen op de oorsprong van de materialen, de milieu-impact van de productieprocessen, herbruikbaarheid enzovoort. Aluminium biedt in die zin enkele waardevolle troeven, zoals een groot recyclagepotentieel. Vandaag bedraagt het aandeel gerecycleerd aluminium gemiddeld circa 60 %, maar op termijn zullen we ongetwijfeld naar 100 % evolueren. De volgende challenge zal hergebruik van aluminiumprofielen zijn. Aluminium is een materiaal dat een zeer lange levensduur heeft en dat in theorie dus vlot gerecupereerd kan worden met het oog op nieuwe toepassingen. Dit is echter een evolutie die gedragen moet worden door het volledige vakgebied. Naast aluminiumconstructeurs moeten ook bouwheren, architecten en aannemers dringend anders gaan denken in functie van moduleerbaarheid, demonteerbaarheid en hergebruik.”
De aluminiumsector toont zich niet enkel bijzonder innovatief op het vlak van duurzaam en circulair bouwen. Ook in heel wat andere opzichten profileert het zich als voortrekker. “Het BIM-verhaal is daar een goed voorbeeld van”, zegt Frederic David (De Jaeghere). “Iedereen binnen het aluminiumwezen besefte dat dit een trein was die we niet mochten missen. Terecht, want het gebruik van BIM duikt steeds vaker op als extra eis bij projecten. Fabrikanten en leveranciers hebben dan ook heel wat inspanningen gedaan om hun producten beschikbaar te stellen als BIM-elementen die rechtstreeks inpasbaar zijn in 3D-modellen. Ook de link met 3D-productiepakketten, die alle technische gegevens automatisch vertalen naar productieklare elementen, is een tendens voor de toekomst.” Hendrik Versmissen (Alucotec) beschouwt de optimalisatie van productieprocessen als een van de belangrijkste technologische innovaties die eraan zitten te komen. “Machinaal en geautomatiseerd werken wordt de nieuwe standaard. Er zullen alsmaar minder mensen aan de assemblagetafel staan”, voorspelt hij.
Hoe strikte functionele eisen verzoenen met esthetische en architecturale kwaliteiten? Het is een vraag die ook aluminiumconstructeurs dagelijks bezighoudt. “Opteren voor zo veel mogelijk glas en slanke profilering is een populaire trend in hedendaagse architectuur. Wat uiteraard extra uitdagingen met zich meebrengt, zoals het tegengaan van oververhitting en storende nagalm. Het is een hele klus om dergelijke glazen boxen ook klimaattechnisch en akoestisch in orde te krijgen”, merkt Hendrik Versmissen op. “Bovendien is er ook steeds meer aandacht voor brandveiligheid. Er is net een strengere brandnorm van kracht, die het nog een tikkeltje complexer maakt om de puzzel te leggen. Want uiteraard mag al die achterliggende techniciteit zich niet vertalen in loggere profielen en een minder strak gevelbeeld. Door de sterke toename van het aantal technische eisen is ook betaalbaarheid overigens een issue, zeker in het huidige economische klimaat. Vaak vergt dit alles immers bijkomende investeringen, zowel voor fabrikanten als voor gebouweigenaars en -gebruikers.”
Belgische aluminiumconstructeurs en hun producten genieten over het algemeen een uitstekende reputatie. Qua kwaliteit, service en garantievoorwaarden hebben ze weinig concurrentie te vrezen. Toch worden ze nog niet altijd naar waarde geschat, vindt Etienne Clinquart. “Ik heb het gevoel dat sommige partijen ons nog altijd beschouwen als kleine aluminiumboeren, terwijl we mee instaan voor de water- en winddichting, de thermische isolatie, de akoestiek … Gezien de grote verantwoordelijkheid die we dragen, zouden we meer waardering moeten krijgen dan vandaag over het algemeen het geval is.” Hendrik Versmissen en Frederic David sluiten zich hierbij aan: “Vraag tien personen wie het Havenhuis of een ander iconisch gebouw gerealiseerd heeft en sommigen zullen hoogstens de architect kunnen noemen. Terwijl de gevel, die wij designen en engineeren, toch voor een groot deel de iconische uitstraling van dergelijke projecten bepaalt.” Aluminiumconstructeurs zo vroeg mogelijk bij een project betrekken is hoe dan ook het devies, klinkt het unisono. “In plaats van klassieke prijsvragen moeten we naar een volwaardig samenwerkingsmodel evolueren, zoals bijvoorbeeld in Nederland al veel couranter is. Hoe sneller ontwerpers met ons in zee gaan, hoe beter. Er zal alleen maar meer nadruk komen te liggen op parameters als duurzaamheid, demonteerbaarheid, hergebruik, brandveiligheid, akoestiek enzovoort. Gezien de vele mogelijkheden van aluminium zijn wij een cruciale gesprekspartner in dat debat.”