“Voor het waarborgen van circulariteit en duurzaamheid moeten we verder kijken dan het product”

Door duurzaamheid niet alleen op productniveau, maar ook op systeemniveau te evalueren en te certificeren, wil het in de nabije toekomst ook de context waarin producten toegepast worden in rekening brengen bij het streven naar milieuvriendelijkheid en ecologische performantie. In dat opzicht zijn er enkele interessante recente evoluties: de CO2-prestatieladder en het NTMB-zorgsysteem.

De certificatie van bouwproducten is in volle evolutie. De focus lag lang op bouwfysische aspecten (sterkte, dimensionering …), maar de laatste jaren neemt het belang van duurzame parameters (onderhoudsvriendelijkheid, CO2-footprint, circulariteit, uitloging …) alsmaar toe. “We bekijken duurzaamheid ruimer dan het productniveau (‘durability’) en willen tevens de achterliggende systemen en processen in rekening brengen (‘sustainability’)”, vertelt Dirk Van Loo, CEO bij COPRO. “Een product kan an sich lang meegaan, maar gaat misschien wel gepaard met hoge transportkosten of veel onderhoud, waardoor het totaalpakket heel wat minder duurzaam oogt. Dit alles zullen we in de nabije toekomst trachten te integreren in onze certificatiesystemen – een shift die kadert in de algemene tendens naar vergroening. Samen met de Vlaamse overheid werken we ook aan ‘Green Public Procurement’, waarbij aanbestedingsprocedures worden uitgewerkt die niet louter om de laagste prijs, maar tevens om ecologische performantie draaien.” 

Een certificatiesysteem dat perfect binnen die Green Public Procurement past, is de CO2-prestatieladder, een concept dat al een tiental jaar furore maakt in Nederland en dat binnenkort ook in ons land wordt uitgetest. “De CO2-prestatieladder is een duurzaamheidsstimulus voor uitvoerders, een managementsysteem dat gecertificeerde bedrijven aanmoedigt om hun CO2-uitstoot op structurele wijze terug te dringen – zowel binnen de bedrijfsvoering als in de toeleveringsketen en bij de uitvoering van projecten”, verduidelijkt Dirk Van Loo. “Energiebesparing, efficiënt materiaalgebruik en groene energie zijn pluspunten die maken dat bouwbedrijven één of meer niveaus (van 1 tot 5) kunnen stijgen op de CO2-prestatieladder. Zo maken ze meer kans om overheidsopdrachten binnen te halen. Aannemers die inschrijven op openbare aanbestedingen zouden in de toekomst van een fictieve korting kunnen genieten als ze over een certificaat van de CO2-prestatieladder beschikken. Afhankelijk van hun niveau op de ladder is die korting groter of kleiner. Er zijn in totaal twintig werven geselecteerd – tien in Vlaanderen en tien in Wallonië – waarbij aan de inschrijvers gevraagd wordt om zo’n certificaat voor te leggen. Eens deze projecten achter de rug zijn, zal de overheid evalueren of het systeem toekomst heeft in ons land en wat er al dan niet aan moet veranderen om het af te stemmen op de Belgische gang van zaken. COPRO ondersteunt deze evolutie.” 

Er is nog een tweede duurzaam certificatiesysteem dat verder kijkt dan het productniveau: het NTMB-zorgsysteem (natuurtechnische milieubouw-materialen). Dat heeft dan weer betrekking op natuurinclusief bouwen, legt Dirk Van Loo uit: “Het gaat om producten, technieken en toepassingen die natuurontwikkeling bevorderen. Denk aan oevers van rivieren, kanalen of grachten die niet beschermd worden met beton, maar bijvoorbeeld met bioafbreekbare producten. Maar ook binnen die categorie van bioafbreekbare producten is er een belangrijk onderscheid te maken. Beschermmatten die versterkt zijn met polypropyleenvezels zullen minder goed scoren dan kunststofvrije toepassingen. Dit alles wordt gevaloriseerd via het NTMB-zorgsysteem, dat oorspronkelijk eigendom was van het Vlaams Gewest, maar dat is overgedragen aan COPRO. We hebben plannen om het NTMB- zorgsysteem te evalueren en uit te breiden, in samenspraak met de sector. Momenteel gaat het hoofdzakelijk over oeverbeschermingsproducten, maar op vraag van de sector kunnen ook andere toepassingen hierin ondergebracht worden. We denken bijvoorbeeld aan zaden voor bepaalde vegetatie.”

COPRO heeft als controleorgaan de taak om neutraal en onpartijdig na te gaan wat de bouw- en infrastructuursector wil en nodig heeft, om vervolgens een concrete, betrouwbare certificatiemethodiek uit te werken die de praktische implementatie van duurzame oplossingen stimuleert en faciliteert. “De moeilijkheid is echter dat er voor producteigenschappen doorgaans wel duidelijke normen en objectieve criteria bestaan, maar voor globale duurzaamheid (nog) niet. Het is een complexe oefening om dit te kwantificeren, waardoor greenwashing altijd om de hoek loert”, beseft Dirk Van Loo. “Het is dan ook zaak om samen met alle stakeholders – voorschrijvers, aannemers, experten en producenten – te bepalen welke parameters van belang zijn om de duurzaamheid van producten en systemen te kunnen evalueren. Een werk van lange adem, dat echter cruciaal is om de milieuvriendelijkheid en de kwaliteit van bouw- en infrastructuurprojecten naar een hoger niveau te tillen. Hetzelfde geldt voor de uitvoeringscertificatie, die we in 2021 zullen uitrollen – bijvoorbeeld voor de plaatsing en vervanging van vangrails of het plaatsen en onder-houden van ondergrondse waterbuffer- en infiltratiesystemen. De kwaliteit van die producten kan op zich uitstekend zijn, maar als ze niet goed geïnstalleerd en/of onderhouden worden, komt hun werking in het gedrang. Via uitvoeringscertificatie hopen we dat te vermijden.”