Circulair bouwen, veranderingsgericht bouwen

De circulaire economie is hip, ook in de bouwsector. De uitdaging is om te bouwen en te renoveren met een maximale inzet van bestaande materialen en te streven naar recycling van alle toegevoegde materialen. Ook voor CONIX RDBM Architects is duurzaam bouwen een noodzaak. Minder energie- en materiaalverbruik en een verlenging van de levensduur van gebouwen zijn daarbij de prioriteiten. Daarom besloot het architectenbureau zijn nieuwe kantoor volledig te ontwerpen en te realiseren volgens het principe van circulair bouwen.

CONIX RDBM Architects namen eind 2021 hun intrek in hun nieuwe kantoor op de Mechelsesteenweg in Antwerpen. Het gebouw was vroeger een kunstgalerij van Maurice Verbaets en moest volledig gerenoveerd worden. Geert Vyncke,
senior circular building advisor bij CONIX RDBM Architects: “Circulair ontwerpen impliceert maximaal hergebruik van de bestaande materialen en ingrepen die zo weinig mogelijk sporen achter-laten. Als we over tien jaar zouden besluiten om
de ruimte een andere bestemming te geven, zullen enkel in het plafond een paar gaatjes zichtbaar blijven. De overige elementen kunnen meegenomen worden naar een andere locatie. Alle scheidingswanden zijn gemaakt in standaardmaten en kunnen eenvoudig gedemonteerd worden. De vloer is bevestigd met dubbelwandige tape en kan indien nodig makkelijk verwijderd worden.”

De materialen die gebruikt zijn om het kantoor in te richten, zijn afkomstig uit het gebouw zelf of werden gerecupereerd uit gebouwen die op hun beurt gerenoveerd zijn. Alle glaswerk en profielen werden gedemonteerd uit de voormalige ING kantoren in Amsterdam  en naar Antwerpen overgebracht. De kabelgoten en elektriciteits-kabels zijn afkomstig uit oude gebouwen van de Universiteit Antwerpen. Ze krijgen nu een tweede leven in plaats van weggesmeten te worden. Gasontladingslampen van vijftien jaar oud werden omgebouwd naar ledlampen en hebben nog steeds een hoog designgehalte. Op die manier zijn zestig lampen gered van de afvalberg. Ook al het meubilair uit het vorige kantoor is gerecupereerd. Sommige kasten worden al voor de derde
keer hergebruikt. De scheidingswanden zijn vervaardigd uit OSB-platen die ter plaatse aanwezig waren en die anders in de afvalcontainer zouden zijn beland.

Bij de inrichting van de nieuwe werkplek van CONIX RDBM Architects is ook veel aandacht besteed aan het creëren van een goed binnenklimaat. De decentrale WTW-units van de Deense fabrikant Airmaster bewijzen dat ventilatie ook circulair kan zijn, zonder in te boeten aan comfort en kwaliteit. De units kunnen eenvoudig gedemonteerd worden en vragen weinig structurele aanpassingen in het gebouw. De intelligente, CO₂-gestuurde regeling zorgt voor voldoende frisse lucht, maar houdt het energieverbruik laag. De essentiële componenten zijn modulair en kunnen makkelijk vervangen worden, wat een lange levensduur garandeert. Bovendien zijn twee toestellen gerecupereerd uit tijdelijke modulaire projecten, waar ze door een herbestemming van het gebouw niet meer gebruikt werden. Zo kreeg ook het ventilatiesysteem een tweede leven.

Met dit circulaire renovatieproject vertaalt CONIX RDBM Architects de theorie van circulair bouwen naar de praktijk en toont het aan dat circulair bouwen en ontwerpen niet per se ingewikkeld hoeft te zijn. Geert Vyncke: “Bouw zo open en zo vrij mogelijk en zorg ervoor dat alles makkelijk demonteerbaar is. Onze moderne wereld is voortdurend in beweging, dus laten we daarmee
rekening houden in het ontwerp van onze gebouwen. Laten we een gebouw zien als een grondstoffenbank en het gebruik van tweedehandsmaterialen niet langer als de uitzondering, maar als de regel beschouwen.”