Bouw- en installatiesector goed voor een vijfde van de knelpuntberoepen

Er is dringend nood aan ingrijpende maatregelen om het acute tekort aan medewerkers in de bouw- en installatiesector te verhelpen. Uit een recente analyse van de VDAB blijkt dat een op de vijf knelpuntberoepen te vinden is in deze sector. De lange lijst met knelpuntberoepen blijft maar aangroeien. Ook schilder-decorateur kan er inmiddels aan worden toegevoegd. Voorts staan er in de top 10 van knelpuntberoepen klassiekers zoals werfleider, installateur, HVAC-technicus en calculator bouw. De Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) wil niet alleen het imago van de sector opkrikken en verder werk maken van werkplekleren bij jongeren. Samen met de VDAB wil ze tevens gerichte actie onder-nemen om meer werkzoekenden naar de bouw- en installatiesector te lokken.

De bouw- en installatiesector telt 46 knelpuntberoepen. Dat is meer dan een vijfde van de iets meer dan tweehonderd knelpuntberoepen die de VDAB onlangs in kaart heeft gebracht. De beroepen in de bouw- en installatiesector zijn hoofdzakelijk te vinden onder de rubrieken bouw (38 beroepen), maar ook deels onder ‘industriële beroepen en ambachten’ (8*). Samen met de installateurs en technici VAC die actief zijn in de bouw loopt het aantal zware knelpuntberoepen in deze sector op tot 21. Dat betekent dat er voor die beroepen zeer weinig werkzoekenden met de nodige vaardigheden beschikbaar zijn. Het gaat onder meer om werfleiders, technici studiebureau bouw, bekisters, stukadoors, dakdekkers, diverse installateurs in de bouw, technici VAC wegenwerker en kraanbestuurders. 

De VCB wijst al langer op het grote belang van werkplekleren om meer jongeren naar de sector te lokken. Zo is de rol van duaal leren vandaag nog veel te beperkt, al stijgt het aantal duale leerlingen in de bouw sneller dan gemiddeld in Vlaanderen. Het aantal duale leerlingen in een bouwopleiding steeg van dertien in het schooljaar 2016-2017 naar 281 in het schooljaar 2021-2022. Dit schooljaar is dat aantal nog met circa 27 % toegenomen in vergelijking met het vorige schooljaar, ondanks de problemen die de coronapandemie met zich meebrengt voor het werkplekleren. Volgend schooljaar verwacht de VCB een verdere stijging, want boven op de huidige 25 trajecten komen er dan maar liefst zeventien bij. Bovendien werden er in 2021 opnieuw meer dan zeshonderd bouw-bedrijven voor duale trajecten erkend. Die bedrijven hebben hiervoor intussen ook meer dan 2.400 mentoren aangesteld. Volgens de VCB is het echter van groot belang om duaal leren nog verder uit te breiden. Vandaag bieden BSO-richtingen en het volwassenenonderwijs het al aan, maar dit dient ook ontwikkeld te worden voor TSO-richtingen en het hoger onderwijs. Zo bieden vier Vlaamse hogescholen reeds een graduaatsopleiding rond werforganisatie aan, die nu al voor een derde van de lesuren uit werkplekleren bestaat.

Naast het belang van een aantrekkelijk en modern bouwonderwijs dat de laatste technieken en innovaties aanbiedt, is het aangekondigde actieplan voor de sector cruciaal om meer werkzoekenden naar de bouw te lokken. Momenteel maakt de Vlaamse regering daar samen met de sector werk van. De VDAB speelt hier een belangrijke rol in, meer bepaald door het aantal stages voor werkzoekenden en IBO’s (individuele beroepsopleidingen) bij bouwbedrijven aanzienlijk op te drijven. Bouwbedrijven zijn intussen immers bedreven in interne opleidingen en ‘learning on the job’. Zo steeg het aantal bedrijfs-interne opleidingen bij bouwbedrijven van bijna 83.000 uur in 2018 naar bijna 125.000 uur in 2020. Gemotiveerde mensen krijgen dan ook heel wat kansen in de sector. Daarnaast kan de VDAB ook werkzoekenden uit andere sectoren aanmoedigen en het aantrekken van vakmensen uit de andere gewesten en andere Europese landen stroomlijnen. 

“De Vlaamse bouwsector beschikt over allerlei troeven en biedt heel wat kansen. Niet alleen zijn de lonen voor onder andere bouwarbeiders bij de hoogste, maar kan je binnen bedrijven vaak ook gerichte opleidingen volgen om de stiel te leren. Voorts gaat werken in de bouw gepaard met heel wat afwisseling en teamwork. De laatste nieuwe technologieën doen hun intrede. Digitalisering en innovatie zijn dagelijkse kost. En er zijn steeds meer hulpmiddelen voorhanden die het werk een stuk lichter kunnen maken. Dat alles vind je terug via de campagne #WERFze (www.werfze.be)”, zegt Marc Dillen, directeur-generaal van de VCB.

*De acht beroepen in de rubriek ‘industriële beroepen en ambachten’ die vooral actief zijn in de bouw zijn bouwkundig tekenaar, industrieel schilder, technieker werfmachines, stellingbouwers, operator houtbewerking, operator houten plaatmateriaal, technicus koeltechieken en klimatisatie en onderhoudstechnicus verwarmingsinstallaties.