Bouwkundig hoogstandje voor berging van nucleair afval

In de toekomst zal laag- en middelactief nucleair afval van categorie A op een supergesofisticeerde manier worden geborgen. Hiervoor investeert NIRAS in het zogenaamde cAt-project, dat onder meer een gloednieuwe ‘caissonfabriek’ in Dessel omvat. De realisatie van dit bijzondere project vereiste een krachtenbundeling van de allerbesten. Het eindresultaat is een uniek gebouw dat de kwaliteitsvolle productie van een duizendtal caissons per jaar garandeert.

Categorie A-afval is verwerkt en geconditioneerd afval dat een geringe hoeveelheid radioactieve stoffen bevat. Daarom komt het in aanmerking voor berging aan de oppervlakte, een langetermijnoplossing waarbij het afval op passieve wijze wordt ingesloten, zodat mens en milieu er geen hinder van zullen ondervinden. Concreet wordt het in betonnen kisten (caissons) geplaatst en vervolgens ingekapseld met mortel, waardoor monolieten ontstaan. Deze worden in modules geplaatst: betonnen bunkers met dikke wanden in gewapend beton die worden afgesloten met een betonnen dekplaat. Deze krijgen op hun beurt een permanente eindafdekking die quasi geen water doorlaat. 

Dit proces is de vertaling van het cAt-project, dat NIRAS (Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen) sinds 2006 ontwikkelt. De bedoeling was om een technisch veilige oplossing voor het categorie A-afval te koppelen aan een sociaal en economisch projectplan. Daarbij viel de keuze uiteindelijk op Dessel als locatie. Vanaf 2022 zal een deel van dit proces plaatsvinden in de nieuwe ‘caissonfabriek’ aan de Europalaan. “Gezien de hoge en specifieke kwaliteitseisen wordt al het beton ter plaatse gefabriceerd”, aldus Dennis van Put, projectleider van de TM Vanhout-Stadsbader. “Het is dan ook een vrij grote productiefaciliteit geworden, met een eigen betoncentrale en een hal waar de wapeningskorven worden geprefabriceerd. De fabriek beschikt tevens over een volledig uitgerust betonlabo. Verder is er sprake van een productiehal waar de caissons worden gemaakt en een conditioneringshal waar ze in ideale omstandigheden kunnen uitharden. Tot slot is er eveneens een betonrecuperatiehal terug te vinden.”

De fabriek beslaat een oppervlakte van 2800 m² en is 12 meter hoog. “De hoogte werd gekozen in functie van de vele rolbruggen en halfportaalkranen die voor een vlot intern transport van de materialen, caissons en hun deksels zorgen”, legt Dennis van Put uit. “Aan de buitenkant werden ook nog drie opslagbunkers voor de granulaten voorzien. Tot slot is er een aangebouwd kantorencomplex van 770 m² met twee niveaus opgetrokken. Dit bestaat uit een betonnen structuur en dragende betonblokken. Het is een vrij eenvoudig volume dat werd afgewerkt met een gevelbekleding van grijze sandwichpanelen. De fabriek is opgevat als een staalstructuur op betonnen sokkels. Qua afwerking werd er gekozen voor een grijze betonnen gevelplint en binnendozen met een donkerkleurige bardage, uniform aan de andere projecten op de site.”    

Het is logisch dat de TM Vanhout-Stadsbader rekening moest houden met heel wat eisen. “Zo moet het gebouw bestand zijn tegen aardbevingen, wat in België geen alledaagse vraag is”, aldus Dennis van Put. “Het was een bijzonder complexe opdracht, zeker op het vlak van stabiliteit en technieken. Zo zijn de productieprocessen maximaal geautomatiseerd en zal de fabriek deels draaien op geothermische energie. Daarom kende NIRAS het project in Design & Build-formule toe en besloten we een Tijdelijke Maatschap op te richten. Vanhout heeft samen met Stadsbader het bouwkundige en installatietechnische gedeelte en de volledige infrastructuur voor zijn rekening genomen. Daarnaast zorgden we voor de coördinatie van de onderaannemers en de andere participanten van de TM. Zoals Grimbergen, dat instond voor de volledige operationele installatie waarmee de caissons zullen worden gemaakt, en Smet Tunneling, dat verantwoordelijk was voor de geothermische installatie. Samen hebben we een sterk staaltje innoverend vermogen gedemonstreerd. De ‘caissonfabriek’ is immers een (bouw)technisch hoogstandje waarop we met z’n allen trots mogen zijn.”