Het beste bewijs dat renoveren loont

Het Manhattan-project bewijst eens te meer dat het resultaat niet moet onderdoen voor nieuwbouw. Integendeel: de iconische toren in de Noordwijk werd visueel in ere hersteld en is met een ‘BREEAM Excellent’-certificaat eveneens een toonbeeld van duurzaamheid. 

Met de combinatie van kantoorruimte, winkels en horeca is de Manhattan-toren zijn tijd altijd al vooruit geweest. “Na 45 jaar van bruisende activiteit was het gebouw toe aan een update”, vertelt Eva Heirbaut, technical office manager bij BESIX, dat voor de gelegenheid een THV vormde met Ondernemingen Louis De Waele. “Afbraak en nieuwbouw waren voor eigenaar Victory geen optie. Deze gerenommeerde Britse ontwikkelaar zweert immers bij een duurzame aanpak, waarbij behoud en hergebruik centraal staan. Een logische keuze, aangezien stedelijke regeneratie minder energie en materialen vergt. Desondanks was dat in het geval van Manhattan niet het gemakkelijkste pad om te bewandelen.”

Vooral de ligging bracht de nodige uitdagingen met zich mee. De toren maakt immers deel uit van een drieluik: hij wordt aan weerszijden geflankeerd door een hotel, waarvan één tijdens de werken operationeel moest blijven. Ook de Vlerick Business School, de Delhaize-winkel en de horecazaken op het gelijkvloers werden niet gesloten. Bovendien bevindt de toren zich in het hartje van de Brusselse Noordwijk. Waldo Vanhetenrijk, operations manager bij BESIX: “Van meet af aan was duidelijk dat dit project enkel tot een goed einde zou kunnen worden gebracht door echte renovatiespecialisten, die bovendien de nodige ervaring moesten hebben om dit soort complexe werken te realiseren in de dichte stedelijke omgeving van Brussel. Vandaar dat wij onze kandidatuur naar voren schoven: het Manhattan-project leek ons een ideale manier om onze kennis en expertise te demonstreren en te bewijzen dat duurzame renovatie in stadskernen wel degelijk een toegevoegde waarde biedt.”  

Manhattan werd gestript tot op de bestaande beton- en staalstructuur, een fase waarin de uitgebreide kennis van BESIX goed van pas kwam. “Om de veiligheid van alle passanten en aanwezigen te waarborgen, moest dat strippen met extreme omzichtigheid gebeuren”, vertelt Eva Heirbaut. “Omdat de drie gebouwen meerdere technische systemen deelden, viel het project te vergelijken met een openhartoperatie. Bovendien ontdekten we veel meer asbest dan voorzien en bleek het as-builtdossier incorrect
en onvolledig te zijn, wat heel wat tijdverlies en vertragingen met zich meebracht.”

De gevel werd volledig gedemonteerd, net als alle binnenwanden en technische installaties. Vervolgens stuntte de THV door drie extra verdiepingen toe te voegen. Een uitbreiding waarmee de Manhattan toren opnieuw zijn plaats in de Brusselse skyline opeist. Met zijn 102 meter is het kantorencomplex nu immers aanzienlijk hoger dan de aanpalende hotels. “We maakten gebruik van een staalstructuur met betonnen vloeren”, aldus Eva Heirbaut. “Het geheel is afgewerkt met een glasgevel, die een visuele
brug met de onderliggende wintertuinen slaat. Door deze volumes ietwat terug te trekken, ontstond er bovendien ruimte voor een dakterras met een ongelooflijk mooi uitzicht over de hoofdstad.”

Eveneens spectaculair is dat het gebouw is ‘uitgerokken’: het oorspronkelijke rechthoekige vloerplan werd op alle verdiepingen verlengd aan de langste zijde. Om dit mogelijk te maken, is als het ware een stalen geraamte ‘voor’ het bestaande gebouw opgetrokken. “De onderlinge verbinding zorgde wederom voor een technisch hoogstandje”, verduidelijkt Eva Heirbaut. “Ook de architectuur verrast door de verbreding van de vloeren met een driehoekige uitkraging boven de wintertuin op de zeventiende verdieping. Deze wordt geleidelijk aan groter naar boven toe, tot aan het dakterras op de 28ste verdieping. Op die manier ontstaat een visueel effect dat dynamiek en toekomstgerichtheid uitstraalt. De wintertuinen werden gecreëerd door de vloeren uit te breken, waardoor er één grote open binnenruimte vrijkwam.” 

“Manhattan bewijst dat renovaties met esthetische, functionele en energetische meerwaarde geen utopie zijn”

De sokkel met de eerste drie verdiepingen kreeg eveneens een mooie opknapbeurt. De oude gevel is verwijderd en opnieuw bekleed met marmer. Boven op de Vlerick Business School zijn een vierde en vijfde verdieping gebouwd, die ook met marmer bekleed zijn. “Voorts hebben we alle installaties ontkoppeld van de systemen die in de hotels worden gebruikt”, vertelt Eva Heirbaut. “Dat was een serieuze puzzel om te ontrafelen. Daarna moesten we natuurlijk alle technieken vanaf de grote machines in de ondergrondse verdiepingen doortrekken naar de toren. Alles liep via de sokkel, die de hele tijd operationeel bleef! Ondanks de vele uitdagingen, is de metamorfose van de Manhattan-toren indrukwekkend te noemen. We moesten al onze creativiteit en innovatievermogen aanwenden om de opdracht te volbrengen. Niettemin hebben we nog maar eens aangetoond dat renovaties met esthetische, functionele en energetische meerwaarde geen utopie zijn!”    

Interalu – Klimaatplafonds 
Bij de renovatie van de Manhattan-toren was het bereiken van meer duurzaamheid en comfort een belangrijk streefdoel. Daarom werden in het volledige gebouw klimaatplafonds geïnstalleerd. De bouwheer koos voor Interalu, een Belgisch familiebedrijf dat de absolute marktleider is in dit domein. “De ontwikkeling, de productie en de installatie van klimaatplafonds is al meer dan vijftig jaar onze corebusiness”, vertelt CEO Anthony Schrauwen. “Door al in de conceptuele fase van een project met het bouwteam samen te werken, kunnen we de beste oplossing voor elk gebouw voorzien. Telkens op maat en ongeacht of het nu een nieuwbouw- of renovatieproject betreft. In de Manhattan-toren was de beperkte inbouwhoogte een belangrijk praktisch aandachtspunt. Daarom hebben we onze ‘Easy-Klima Plus’ voorgesteld. Dit is een oerdegelijk plafond dat een geïntegreerd systeem voor koelen en verwarmen combineert met een elegant design. We hebben deze oplossing aangepast om meer vrije hoogte in het gebouw te realiseren. Op die manier kregen de huurders extra ruimte in combinatie met een perfecte akoestische absorptie en een optimaal binnenklimaat. Kortom: comfort in de ware zin van het woord!”