“Schaf klassen af en maak van scholen moderne kantoren”

Met een historisch tekort aan leerkrachten en een tanend leerniveau staat ons onderwijs voor een belangrijke uitdaging: verder afglijden of onze jongeren weer de kansen geven die ze verdienen? “Stap 1? Neem de gebouwen onder handen. We moeten ons huidig patrimonium volledig herdenken. Schaf klassieke klassen en gangen af, creëer flexibele ruimtes voor leerlingen en leerkrachten en pas scholen aan de noden van vandaag aan. Net zoals we met onze kantoorgebouwen doen.” Dat zegt Julie Vermoortel, gespecialiseerd in scholenbouw bij B2Ai architects, bij de start van het nieuwe schooljaar.  

“Na de coronapandemie waren we bij de eersten om onze klassieke kantoren om te vormen. Van grotere werkruimtes naar flexdesks, goed verluchte ruimtes en afzonderlijke bubbels. Maar onze kinderen krijgen nog steeds les in gebouwen die zijn getekend volgens onderwijsprincipes van pakweg 100 jaar geleden. We leren onze kinderen dat duurzaamheid belangrijk is, dat we energie moeten sparen en dat we geen water mogen verspillen. Maar dat doen we wel vanuit energieverslindende gebouwen, in betonnen structuren zonder groen en in klassen zonder veel natuurlijk licht. Is dat niet ironisch?” 

“Willen we onderwijs weer écht de waarde geven die het verdient, moeten we in de eerste plaats aan de infrastructuur denken. Als architect, gespecialiseerd in de ontwikkeling van scholen, zie ik dagelijks hoe onze scholen en de huidige noden lijnrecht tegenover elkaar staan. De tijd van klassieke klassen en gangen is voorbij. Die traditionele indeling houdt geen rekening met de huidige technologische mogelijkheden en nieuwe onderwijsvormen zoals co-teaching. Leerlingen van vandaag hebben nood aan ruimtes waar ze in kleine groepjes bepaalde leerstof kunnen verwerken. Maar soms ook aan ruimtes waar ze gedurende een aantal maanden aan één project kunnen werken. Dan kan een klaslokaal met flexibele wanden een oplossing bieden. Staat de leerkracht niet langer alleen vooraan in de klas maar probeert hij dichter bij z’n leerlingen te komen? Dan zijn kleine instructieruimtes waarschijnlijk zinvoller. Scholen moeten een dynamisch, open leerlandschap vormen met ruimte voor collectief en individueel leren, inclusie en diversiteit.” 

“Dat zulke scholen onbetaalbaar zijn, horen we velen al denken. Campus Comenius in Koekelberg bewijst dat de bouwkost net beperkt wordt door zo weinig mogelijk gangen, maximale klasoppervlaktes en een afgemeten aantal akoestisch afgesloten instructielokalen te ontwerpen. De gloednieuwe Egied van Broekhoven-school in Brussel verdient de investering vanuit maatschappelijk oogpunt dubbel en dik terug doordat de speeltuinen, sportvelden en lokalen buiten de schooluren maximaal worden opengezet voor de volledige buurt.”

“Alle problemen in het huidige onderwijs zullen aangepaste gebouwen niet oplossen. Maar kunnen lesgeven en les volgen in een school die onze maatschappij weerspiegelt, aangepast is aan de huidige normen én de burgerzin uitstraalt waar wij met z’n allen voor pleiten, zal het welzijn van de leerkrachten en de motivatie bij onze jongeren alleen maar versterken. En als we daar als maatschappij met ons onderwijs niet naar streven, naar wat dan wel?” 

 Julie Vermoortel, architect scholen bij B2Ai  architects