Platform voor de bouw
Column | Aansprakelijkheid van de  aannemer voor de beschadiging van ondergrondse leidingen
20180605 - Oostkamp: Ilustratie - B-Law advocatenkantoor - BV 02 © Foto Kurt bvba 0475 / 75 39 89 051 / 72 67 39 info@fotokurt.be www.fotokurt.be

Column | Aansprakelijkheid van de aannemer voor de beschadiging van ondergrondse leidingen

Als een aannemer tijdens de uitvoering van werken kabels of leidingen beschadigt, zijn de gevolgen vaak niet te onderschatten. Naast de directe materiële schade aan kabels, leidingen en het materiaal van de aannemers, kan er ook sprake zijn van lichamelijke schade bij de betrokken werknemers en omwonenden en/of gevolgschade met een economische, veiligheids- en/of milieu-impact. Het is dan ook van belang dat er in de aannemingsovereenkomst specifiek wordt verwezen naar de onderzoeksverplichting van de aannemer. Het contract moet ook duidelijk bepalen dat de aannemer zich voldoende moet laten verzekeren.

Aansprakelijkheid ingevolge fout
De aannemer kan als gevolg van een fout aansprakelijk zijn voor schade aan ondergrondse leidingen. Deze fout kan contractueel of extracontractueel zijn en in bepaalde gevallen zelfs een strafrechtelijk misdrijf zijn.

1. De contractuele aansprakelijkheid
Het is aangewezen dat er in het bestek of in het lastenboek verplichtingen worden opgelegd aan de aannemer, ter voorkoming van beschadiging aan ondergrondse leidingen. Als de aannemer deze contractuele bepalingen niet nakomt, waardoor er schade ontstaat, dan is hij op basis van de schending van deze contractuele bepalingen aansprakelijk voor de schade die daardoor is ontstaan.

2. De extracontractuele aansprakelijkheid
Ook als de aannemingsovereenkomst geen specifieke bepalingen bevat, kan de aannemer aansprakelijk gesteld worden voor schade aan ondergrondse leidingen of kabels, meer bepaald op basis van de miskenning van de algemene zorgvuldigheidsplicht, voorgeschreven door de artikelen 1382 en 1383 B.W.

De wetgever heeft deze algemene zorgvuldigheidsplicht voor nutsvoorzieningen in bijzondere wetten en veiligheidsreglementeringen zelfs aangevuld met specifieke voorzorgsmaatregelen.

Zo kan er verwezen worden naar het algemeen reglement op de arbeidsbescherming van 27.09.1947,  het algemeen reglement op de elektrische installaties (AREI), het KB van 21.09.1988 voor de uitvoering van werken in de nabijheid van gasvoerleidingen en het KB van 28.06.1971 omtrent de te nemen veiligheidsmaatregelen bij de oprichting en de exploitatie van installaties voor gasdistributie door middel van leidingen.

Uiteraard zijn ook de algemene artikelen inzake onrechtmatige daad van toepassing. Zo bepaalt artikel 1384 1ste lid van het Burgerlijk Wetboek dat men niet alleen aansprakelijk is voor de schade die men veroorzaakt door zijn eigen daad, maar ook voor de schade die veroorzaakt wordt door de daad van personen voor wie men moet instaan of zaken die men onder zijn bewaring heeft.

De aannemer moet ook voldoen aan de plichten die elke normale aannemer in soortgelijke omstandigheden zou nemen, conform het principe van de goede huisvader.    

1 Informatie- of raadplegingsplicht
Daaruit volgt dat er op de aannemers een wettelijke verplichting rust om – alvorens de werken aan te vatten – de staat van de ondergrond na te gaan en alle noodzakelijke informatie over de werfzone in te winnen.

Deze verplichting wordt in de eerste plaats ingevuld door een raadplegingsverplichting, waarbij de aannemer de liggingsplannen en de eventuele bijkomende informatie moet opvragen bij de nutsbedrijven.  Doet de aannemer dit niet, dan begaat hij onmiddellijk een fout in de zin van artikel 1382 B.W. en is hij aansprakelijk voor de beschadiging.

De aannemer moet ook oog hebben voor alle omgevingselementen waaruit de aanwezigheid van een leiding kan blijken, zoals de stedelijke omgeving, de aanwezigheid van een militaire installatie of een hoogspanningscabine.

De aannemer moet de plannen van de ondergrondse kabels en leidingen schriftelijk aanvragen bij de eigenaar van de ondergrondse installaties.

2 Lokalisatieplicht
Als er sprake is van uiterlijke tekenen die doen vermoeden dat er in het traject van de werken nutsvoorzieningen aanwezig zijn, dient de aannemer tot lokalisatie over te gaan om de juiste ligging en diepte van de kabels te bepalen alvorens de graafwerken aan te vatten.

3 Het plegen van overleg met het nutsbedrijf
In het kader van een ARAB heeft het Hof van Cassatie herhaaldelijk benadrukt dat de consultatieverplichting van de aannemer verder reikt dan het opvragen van de plannen. De aannemer moet overleg plegen met het nutsbedrijf, waarna ze zich samen moeten beraden over de te nemen maatregelen.

3. De strafrechterlijke aansprakelijkheid:
Het is mogelijk dat de foutieve gedraging van de aannemer (contractueel of buitencontractueel) eveneens een misdrijf vormt. Wanneer er gewonden zijn, kan de aannemer vervolgd worden voor onopzettelijke slagen en verwondingen.

Hierbij moet wel worden opgemerkt dat – volgens de rechtspraak van het hof van Cassatie – de beklaagde enkel gestraft kan worden als het 100 procent zeker is dat zijn fout de oorzaak is van het ongeval. In geval van de minste twijfel volgt dus de vrijspraak.

De slachtoffers kunnen nog altijd een procedure opstarten via de burgerrechtelijke rechtbank, maar moeten dan wel zelf instaan voor de grote kosten van de experts en andere onderzoeksdaden. En dat biedt dan weer de mogelijkheid voor de schadeveroorzaker om gunstige dadingen te sluiten met deze slachtoffers.

Foutloze aansprakelijkheid
Conform artikel 544BW is de eigenaar van de grond aansprakelijk voor de schade die is aangebracht aan buren en derden.

Deze foutloze aansprakelijkheid geldt niet voor de aannemer, maar de bouwheer kan deze aansprakelijkheid wel contractueel overdragen aan de aannemer.

In dat geval is het dan ook aanwezen dat het contract bepaalt dat de aannemer een verzekering alle bouwrisico’s moet afsluiten die ook de aansprakelijkheid dekt inzake 544 B.W. van de bouwheer. 

Tekst Johan Van Hooreweghe, advocaat-vennoot B-Law advocatenkantoor     |    Beeld Kurt Desplenter
Uitgelichte afbeelding: 
Van links naar rechts : Mr. Koen Vande Walle, Mr. Luc Delacourt, Mr. Johan Van Hooreweghe.

"*" geeft vereiste velden aan

Stuur ons een bericht

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Wij gebruiken cookies. Daarmee analyseren we het gebruik van de website en verbeteren we het gebruiksgemak.

Details