Drie bijzondere blikvangers in prefabbeton

Op 30 november 2023 werden in het Skyline Park in Izegem de FEBE Elements Awards uitgereikt. Naar jaarlijkse traditie bekroonde de prefabbetonsector inspirerende projecten in vijf verschillende categorieën. In dit artikel zoomen we in op drie in het oog springende laureaten: Basisschool Hofkouter in Sint-Lievens-Houtem, ZIN in No(o)rd in Brussel en Pier Blankenberge.

Basisschool Hofkouter in Sint-Lievens-Houtem, een ontwerp van Geert De Groote Architecten en Isabelle Jacques–Bernard Wittevrongel architecten, werd verkozen tot winnaar in de categorie ‘Precast in Buildings’. De ambitie was om een monolithisch gebouw te realiseren, inclusief de nodige flexibiliteit om pedagogische evoluties te kunnen opvangen. Van meet af aan werd gedacht in termen van beton, zowel binnen als buiten. De verfijnde dragende zichtbetonelementen vervullen meerdere functies: massa en thermische inertie, akoestisch comfort en uiteraard ook hoogwaardige esthetische afwerking. De noodzakelijke, repetitieve en beheerste voegverdeling introduceert een strakke ritmiek en vormt het ornament van binnen- en buitenvlakken. De jury prees de “bijzonder elegante architectuur die vele verhalen vertolkt” en bestempelde dit sterk staaltje scholenbouw als een project dat aantoont hoe prefabbeton kan worden ingezet om tijdloze, duurzame en toekomstgerichte gebouwen te realiseren. “De zichtbare dragende elementen in geprefabriceerd beton laten de gebruikers de robuustheid ervaren, terwijl de detaillering van de elementen de verfijndheid aantoont. De horizontale oversteken in prefabbeton zorgen voor een beschermende huid die het binnenklimaat reguleert.”

In de categorie ‘Precast in Structures’, die focust op geprefabriceerde structuren waarvan de conceptuele en functionele aspecten overheersen, was de hoofdprijs voor ZIN in No(o)rd van Jaspers-Eyers Architects, 51N4E en l’AUC. In het kader van dit veelbesproken circulaire renovatieproject worden de WTC I & II-torens in het hart van de Brusselse Noordwijk omgetoverd tot een open en hybride geheel met kantoren, appartementen en een hotel, aangevuld met een publieke serre en een panoramische daktuin. Maximaal hergebruik van de bestaande structuur is hierbij een van dé speerpunten. De funderingen, de ondergrondse verdiepingen en de centrale betonkernen van de voormalige torens vertegenwoordigen meer dan 60 % van het oorspronkelijke gewicht en werden dus behouden. Een markante prefabbetonstructuur met veertien dubbelhoge verdiepingen wordt opgespannen tussen de vroegere kernen. In de enkelhoge niveaus herbergen U-vormige prefabkolommen de verse luchttoevoer als een bouwkundige schacht, waardoor het kanaalwerk in de plafonds of vloeren beperkt is. Het prefabbeton maakt optimale overspanningen mogelijk, met een minimum aan verticale structuur en betongebruik tot gevolg. Door het beton overal zichtbaar te houden, wordt het gebouw als tijdloze constructie zeer tastbaar voor de gebruiker. Bovendien werd het puin van de sloop van de voormalige torens (her-)gebruikt als aggregaat in de nieuwe prefabbetonelementen, wat beloond werd met een Cradle to Cradle Silver-label. 

Last but not least zoomen we in op de winnaar in de categorie ‘Outstanding Precast’, met duurzaamheid in al haar facetten als primair criterium. B-juxta en Agentschap Onroerend Erfgoed reconstrueerden de wandelweg van de iconische art-decopier van Blankenberge naar het oorspronkelijke model uit 1933. De monolithische structuur werd opgetrokken in beton en is 350 meter lang. De balken, borstweringen en windschermen werden geprefabriceerd. Om het aantal naden te beperken, zijn de elementen onderling of met de ter plaatse gegoten onderdelen (zoals de kolommen en de vloerplaat) verbonden door middel van zogenaamde ‘natte knopen’. De hoge afwerkingsgraad was voor de ontwerpers de voornaamste reden om te opteren voor het deels prefabriceren van de constructie. De elementen hebben een gelijkmatige kleur en de geoptimaliseerde betonsamenstelling garandeert een lange levensduur. Dat de uitvoeringstermijn door de keuze voor prefab ook nog eens werd ingekort, was een extra pluspunt.