Het individu of het collectief?

Valt het u ook op dat solidariteit en tolerantie vandaag wegdeemsteren? Met het Verdrag van Aarhus wou de EU haar burgers rechtsmiddelen geven om natuurgebieden te beschermen tegen private of publieke initiatieven. Wat men nooit beseft heeft, is dat er zo ook een ‘licence to kill’ is gegeven aan elke incivieke groep onverdraagzamen die opkomen tegen bijkomende nieuwe bewoners in hun buurt, tegen hogere densiteit of hoger bouwen (zelfs als er in ruil natuur wordt bijgemaakt), tegen de ecologisch broodnodige windmolens, tegen bomen vanwege de last van de bladeren of omdat de schaduw op hun zonnepanelen valt. Dat Verdrag van Aarhus heeft het milieu al meer kwaad dan goed gedaan. En ondertussen wordt het nog veel erger, want het NIMBY-gedrag groeit exponentieel.

Je zou denken dat ‘NIMBY’ voortvloeit uit een gebrek aan info. Blijkbaar is de uitspraak van de Nederlandse schrijver Cees Budding – “inspraak zonder inzicht leidt tot uitspraken zonder uitzicht” – niet doorgedrongen. Burgers meer informeren helpt niet. Die burgers en hun advocaten hebben bloed geroken in de bouwsector. Sommige burgers vragen zelfs botweg geld om een project niet juridisch aan te vallen. Laat me een voorbeeld geven …

Een bouwaanvraag voor de verbouwing van een leegstaande kantoortoren in Brussel tot appartementencomplex werd door buurtbewoners betwist. Ze beweerden dat de bijkomende 2 meter diepe terrassen aan weerszijden van de toren zonlicht zouden wegnemen. De ontwikkelaar vroeg ons om dit te verifiëren en de resultaten te presenteren aan die buurtbewoners en hun advocaten. Het bleek om 15 minuten zonlicht per jaar te gaan … Ware het niet dat de hemel twee derde van de daguren in België lichtgrijs bewolkt is. Dus het waren slechts 5 minuten zon per jaar … Ware het niet dat die buurtbewoners achter een bomenrij wonen die op dat moment in blad staat, zodat ze sowieso in de schaduw zitten. 

De omwonenden gaven toe dat ze nog maar weinig argumenten hadden, maar nu de zaak was aangespannen,
zou dat de ontwikkelaar wel twee jaar dure vertraging kosten. Ze wilden hun klacht intrekken in ruil voor 60.000 euro, waarop een onmiddellijke handshake volgde met de ontwikkelaar. ’s Anderendaags belde hun advocaat de ontwikkelaar met de boodschap dat ze zich bedacht hadden en 100.000 euro wilden … Wat ze ook gekregen hebben. Kortom: ‘participatie’ wordt een businessmodel. Elke promotor krijgt nu al meerdere van dergelijke chantagegevallen per jaar te verduren. Meer dan de helft van de projecten in grote steden loopt vast door juridisch protest van onverdraagzame NIMBY’s.

De tolerantie van burgers voor medeburgers daalt overal, niet alleen in de bouw, maar ook bij antivaxers die hun persoonlijke vrijheid de voorkeur geven op het collectieve belang. Ik zie het wanneer ik aan straatfotografie probeer te doen. Burgers willen nu zelfs privacy in de publieke ruimte, nota bene de enige plek waar privacy verboden zou moeten zijn. De publieke ruimte is het toneel van de democratische samenleving. Daar ben je verdorie collectief! Alles wat je daar doet, is terecht zichtbaar voor iedereen. Daar mag je gedrag in verhalen, teksten en beelden beschreven worden. Daar mag en moet je door iedereen aan flarden kunnen worden gefotografeerd. Als dat niet meer mag, dan is de talige, beeldende en journalistieke geschiedschrijving van de samenleving als collectief weefsel ten dode opgeschreven …   

De Pen wordt doorgegeven aan burgerlijk ingenieur-architect Filip Canfyn.