“BIM faciliteert de transitie naar circulair bouwen”

Circulariteit is de nieuwe heilige graal in het bouwwezen. Slimme digitale tools kunnen helpen om circulair bouwen futureproof en economisch voordelig te maken. In een podcast van architectura en Circubuild legden Joeri Beneens (Beneens), Véronique Orens (Yugening Architecture) en Johan Klaps (Madaster Belgium) uit hoe BIM zijn steentje kan bijdragen, onder meer als ideaal vertrekpunt voor de creatie van een materialenpaspoort.

“BIM is op dit moment de meest gangbare tool om een gebouw inzichtelijk te maken in 3D. Maar het is niet uitgevonden omdat we plots moreel verheven aan ecologie wilden doen. Nee, dat we nu veel efficiënter aan circulair bouwen kunnen doen, is louter een van de vele positieve consequenties van BIM”, benadrukt Véronique Orens. “Anno 2022 is BIM echter slechts een stipje op de radar. Want wat komt er na BIM? Misschien ‘BAM’ (Building Artificial intelligence Modeling), waarbij drones gebouwen scannen en rechtstreeks naar de Metaverse projecteren? Het is moeilijk te zeggen wat de volgende stap zal zijn, maar het zou wel goed kunnen dat heel het BIM-verhaal een maatschappelijke revolutie zal ontketenen die we vandaag moeilijk kunnen inschatten …”

“Het belang van BIM kan op dit moment moeilijk overschat worden”, beaamt Johan Klaps. “De stap van BIM naar een materialenpaspoort – en dus naar een concrete leidraad voor circulair bouwen – is relatief klein. Eens je alle technische parameters op punt hebt gesteld, verloopt het eigenlijk automatisch. Met alle info die vervat zit in het BIM-model, kan je tot concrete resultaten komen. Dat is momenteel het grote voordeel van BIM. Hopelijk zal ons dat in de toekomst nog veel extra
mogelijkheden bieden.” 

Joeri Beneens ziet eveneens heil in de creatie van een materialenpaspoort via BIM. “Dat is een van de uitgelezen manieren om onze BIM-tekeningen verder te benutten als het gebouw in kwestie klaar is. Naast alle gebruikte materialen, hun technische fiches en hun manier van (de)monteren kunnen we alle gebouwelementen dan ook een soort circulariteitsscore geven. We zouden elk bouwmateriaal ook kunnen koppelen met unieke NFC-tags, zodat we het gebouw in kwestie gedurende zijn volledige levensduur kunnen monitoren. Door de combinatie van al die tools zouden we als het ware een statiegeldsysteem kunnen introduceren voor onze bouwmaterialen. Ook als ze gedemonteerd zijn en ergens opgestapeld liggen, zouden we al hun kenmerken en gegevens snel kunnen achterhalen door ze te scannen. Dit zijn enorme troeven met het oog op circulair bouwen.”

Maar hoe moeten we ons zo’n materialenpaspoort nu concreet voorstellen? En welke extra info biedt het ten opzichte van BIM? “BIM is het vertrekpunt, het dataplatform waar we in tweede instantie extra lagen informatie aan toevoegen – productinformatie, EPB’s, gegevens over waardering van materialen … – om tot een heus ‘paspoort’ te komen. Naast de eerder vermelde circulariteitsscore kunnen we ook een cijfer geven om aan te tonen hoe demonteerbaar een gebouw is”, legt Johan Klaps uit. 

Dé grote revolutie in de toekomst wordt de waardering van materialen, denkt Klaps: “Vandaag zijn we met z’n allen aan het discussiëren over bouwkosten die de pan uitswingen. Als materialen al te vinden zijn, dan zijn ze heel duur. Maar op het moment dat een gebouw wordt opgeleverd, hebben die materialen an sich geen waarde meer. Als we ervoor kunnen zorgen dat dit wel nog het geval is wanneer een gebouw het einde van zijn levensduur heeft bereikt, dan zal dat een heel grote invloed hebben op de commerciële waarde van dat gebouw en de manier waarop het gefinancierd wordt. Op een gegeven moment zullen we het ons economisch niet meer kunnen veroorloven om zonder materialenpaspoort te werken. Daar moeten we uiteindelijk naartoe om meer circulariteit en meer duurzaamheid te kunnen creëren. BIM is van goudwaarde omdat het die broodnodige transitie sterk faciliteert.”