Ledeganck 2.0: het bewijs dat renoveren loont

De opdracht was dan ook niet zo eenvoudig: het gebouw duurzaam, flexibel en up-to-date maken met een maximaal behoud van het oorspronkelijke ontwerp. Een cocktail van creativiteit, expertise en visie resulteerde in een architecturaal concept dat demonstreert hoe de toekomstgerichte transformatie van oude en complexe gebouwen succesvol kan zijn. 

Campus Ledeganck bevindt zich aan de Karel Lodewijk Ledeganckstraat, vlak bij het Citadelpark in Gent. Het gaat om een gebouwencomplex dat in 1969 werd opgetrokken naar het ontwerp van architect Jules Trenteseau. Met een gevel van grijs geëmailleerde glaspanelen en gewoon glas was de twaalf verdiepingen tellende toren een markante verschijning in de Gentse skyline. “Het was de logica zelve om een renovatieconcept uit te werken dat de oorspronkelijke uitstraling respecteerde”, vertelt Petia Hanssen,
projectarchitect bij Abscis Architecten. “Dat klinkt echter gemakkelijker dan het was. Ledeganck is immers de campus van de Faculteit Wetenschappen van de UGent. De bouwheer had een performant universiteitsgebouw voor ogen, inclusief een eigentijds laboconcept dat kan groeien en krimpen volgens de behoeften van de faculteit.” 

Omdat Campus Ledeganck niet zomaar de deuren kon sluiten, werd de renovatie uitgevoerd in vier fases. In 2010 werd de ‘plint’ van het torengebouw aangepakt. “Het betreft een rechthoekige laagbouw die de overgang naar het omringende weefsel met traditionele bouwblokken garandeert”, legt Petia Hanssens uit. “Het lijkt op een poortwachtersgebouw en telt 6+1 bouwlagen. Het was de bedoeling om in dit volume enkele labo’s met inperkingsniveau L3 te huisvesten, alsook kantoren, onderzoekslabo’s, een conciërgewoning en publiek sanitair. Daarom is de binnenruimte gestript tot op ruwbouwniveau en vervolgens heringericht volgens de huidige eisen inzake veiligheid, EPB, brandevacuatie … De buitenkant bleef vrijwel onveranderd: de bestaande gevel van witte hardsteen werd gereinigd en de ramen en het schrijnwerk werden vervangen door performantere types.” 

In een tweede fase werden de vier gevels van de vrijstaande toren vernieuwd op basis van een bijzonder origineel concept. Abscis Architecten besloot de bestaande ramen immers te vervangen door gezeefdrukt, zonwerend hoogrendementsglas en geïsoleerde sandwichpanelen. “In plaats van de vroegere ‘grijs met licht blauwachtige tint’ opteerden we voor een kleurenpalet dat uit grasgroene tinten bestaat”, aldus Petia Hanssens. “Door vier soorten glastypes te gebruiken – helder en opaal, licht en donker geëmailleerd – ontstond een mozaïek die op de vroegere modules van Trenteseau gebaseerd is. Er is ogenschijnlijk geen patroon te bespeuren in de gevel. Toch is hij op een logische manier opgebouwd. Voor elke borstwering, kolom, vloer of koker is een geëmailleerd paneel voorzien. Alle andere ruimtes kregen grote ramen met minstens vier heldere glasmodules. ’s Avonds wordt het legpatroon duidelijk, wanneer de heldere en opale glasplaten van binnenuit oplichten. Hierdoor is Campus Ledeganck eens zo aanwezig aan de Gentse horizon.”

Ook de toren is volledig gestript tot op ruwbouwniveau. De bestaande structuur is brandwerend behandeld en daarna afgewerkt met de nieuwe gevel. Vervolgens is het volume volledig heringericht. De vernieuwde toren kreeg drie grote practicalokalen, enkele onderzoekslabo’s en meerdere kantoren. Petia Hanssen: “Op de zesde verdieping zijn allerlei klimaatkamers geïnstalleerd. Dankzij het modulaire gevelconcept tekenen deze zich aan de buitenzijde niet af als blinde vlek. Het bovenste niveau is opgevat als een inpandige buitenruimte, die is volgestouwd met luchtgroepen en koelmachines.”

Van 2015 tot 2017 werd het volume aan de zuidgevel van de campus aangepakt. Opnieuw hetzelfde verhaal: strippen tot op ruwbouwniveau en een volledige herinrichting. “De bestaande gordijngevel werd vervangen door een nieuw exemplaar met grote glaspartijen in geanodiseerd aluminium”, vertelt Petia Hanssens. “In dit gebouw zijn eveneens laboratoria ondergebracht, alsook auditoria en kantoren. Op het ondergrondse niveau werden nieuwe fietsbergingen en technische ruimtes ingericht. Deze fase was ingrijpend
omdat ook alle technieken van de campus vernieuwd werden. Bovendien is er een uitgebreid netwerk geïmplementeerd om de labo’s van speciale fluida en gassen te voorzien. Ook de buitenkant werd aangepakt: de bestaande gordijngevel is vervangen door een nieuw exemplaar met grote glaspartijen in geanodiseerd aluminium. Om deze gemakkelijk te kunnen onderhouden, is op het dak een gevelreinigingsinstallatie met gondels geplaatst.” 

In een laatste fase kregen de voormalige laboratoria van de westelijke vleugel een nieuwe bestemming: het GUM of Gents UniversiteitsMuseum. “Op verdiepingen +2 en +3 worden de waardevolle stukken van de UGent permanent tentoongesteld”, legt Petia Hanssens uit. “Het vierde niveau is bestemd voor tijdelijke tentoonstellingen en herbergt ook een evenementenzaal. Op het gelijkvloers en de eerste verdieping zijn nieuwe leslokalen en studentenfuncties ingericht. En het vijfde niveau huisvest enkele laboratoria en kantoren. Dit volume werd eveneens volledig gestript, met uitzondering van de gereinigde natuursteengevel.

Op het dak werd een bouwvolume toegevoegd, waarin de omvangrijke technische installaties voor de ventilatie zijn ondergebracht. Petia Hanssens: “Opdat dit bijkomende volume een meerwaarde zou kunnen bieden voor het gebouw en de omgeving, hebben we er in samenspraak met de stedelijke overheid voor geopteerd om het uit te voeren als een translucent volume in polycarbonaatplaten. ‘s Avonds worden deze van binnenuit egaal verlicht door middel van drie doorlopende, boven elkaar geplaatste lichtlijnen. Hierdoor heeft het gebouw een herkenbare uitstraling als museum en krijgt het zijn verdiende plaats naast de overige publiekstrekkers in deze omgeving.”  

Bouwheer UGent (Gent)

Architect Abscis Architecten (Gent)

Hoofdaannemer(s)
(fase 1) Vandenbussche (Aalter)

(fase 2-3) BAM Contractors (Brussel)

(fase 4) BAM Contractors (Brussel), De Mulder (Geraardsbergen) & Cegelec (Zwijndrecht)