Twee nieuwe visitekaartjes voor multidisciplinair ontwerpbureau op het vlak van houtbouw

Houtbouw heeft de toekomst en Sweco heeft de trein niet gemist. Houtbouwproject Residentie De Steiger in Gavere is nog maar net opgeleverd, of in Brussel werd al begonnen aan een groot renovatieproject in opdracht van de Vlaamse overheid dat zich zal kenmerken door een opvallende houten optopping. Twee mooie visitekaartjes, exemplarisch voor de brede expertise rond houtbouw die het multidisciplinaire ontwerpbureau in relatief korte tijd vergaarde. 

Ontwerpen in hout is relatief nieuw voor Sweco, maar het multidisciplinaire ontwerpbureau wil er in het licht van de klimaatdoelstellingen wel steeds meer op gaan inzetten. Dat resulteerde al in bijdrages aan het ontwerp van onder meer Monteco in de Brusselse Europese Wijk – het hoogste houten kantoorgebouw van Brussel – en dat van Treemont, een ander houten kantoorgebouw dat weldra in dezelfde straat verrijst.

Maar dus ook Residentie De Steiger in Gavere, een project dat in één gebouw voorziet in 32 assistentiewoningen, is een visitekaartje voor Sweco als het gaat over ontwerpen in hout. Het multidisciplinaire ontwerpbureau verzorgde de stabiliteits- en akoestische studie voor het, dixit Sweco “no-nonsense ontwerp met een eenvoudige typologie” waar B2Ai architects voor zorgde. 

De volledige structuur van de nieuwe residentie werd in slechts enkele weken tijd opgetrokken in CLT, geleverd door Stora Enso en gemaakt van Oostenrijks hout. Opvallend is dat het CLT-skelet de volledige windlast opneemt. Bij middelhoge gebouwen nemen immers vaak een betonnen trap en liftkern die taak voor hun rekening. Zo’n betonnen kern was in Residentie De Steiger dus niet nodig, wat een bouwfase minder betekende en de werffase ook weer inkortte. Door enkel te werken met CLT konden de kosten van een torenkraan en de fundering daarvoor worden uitgespaard – de CLT-panelen werden met een mobiele kraan geplaatst. 

De terrassen van Residentie De Steiger werden gerealiseerd met een staalstructuur.

Door tijdens de studiefase het ontwerp verregaand te optimaliseren kon Sweco de benodigde hoeveelheid hout, en zo de kostprijs van het project – vaak een reden tot bezorgdheid bij CLT-bouw – tot een minimum beperken. Zo kon dikte van de vloerplaten dankzij korte overspanningen van slechts 4 m gereduceerd worden tot amper 14 cm. Volgens Sweco kon de structuur van het gebouw door deze en andere slimme ingrepen worden opgeleverd aan een kostprijs die lager ligt dan die van een vergelijkbare structuur in beton of andere klassieke bouwmaterialen. 

Een ander aandachtspunt voor Sweco in het Gaverse project was de akoestiek. Er golden vrij hoge eisen op dat vlak omdat het om een residentieel gebouw gaat. Middels akoestische ontkoppelingen tussen de verschillende bouwlagen kon het ontwerp van Sweco aan die eisen voldoen.  

Het project voor de Vlaamse overheid in de hoofdstad betreft de grondige renovatie van drie neoclassicistische kabinetsgebouwen op het Martelaarsplein: Kreupelenstraat 2, Martelaarsplein 7 en Martelaarsplein 19. De eerste fase (Kreupelenstraat 2 en Martelaarsplein 7) wordt opgeleverd in 2025, de tweede (Martelaarsplein 19) in 2027. Sweco werkte voor het ontwerp van de renovatie samen met LOW Architecten.

Van het gebouw met het nummer 7 aan het Martelaarsplein werd de bovenste bouwlaag in beton inmiddels verwijderd ten voordele van een houten optopping die bestaat uit twee bouwlagen. Door gebruik te maken van een houten structuur, waarvan het grid werd afgestemd op de onderste bouwlagen, kon een extra verdieping gerealiseerd worden zonder ingrijpende verstevigingwerken op de onderliggende verdiepingen.  

Het gebruikte hout is épicéa met een PEFC-label afkomstig van bomen gerooid in Wallonië.

De inmiddels reeds gerealiseerde houtstructuur bestaat uit kolommen en balken in gelamelleerd hout in combinatie met een vloer in CLT met balken als ribben. Net als in het project in Gavere kon de kostprijs van het project danig worden teruggebracht door materiaalminimalisatie: de vloerplaten zijn amper 12 cm dik dankzij dezelfde ontwerpingreep – korte overspanningen en een ribbenvloer. Nog een gelijkenis met het project in Gavere is het waarborgen van een goeie akoestiek door ontkoppelingen tussen de bouwlagen. Maar ook de massa van de balken wordt in dit project gebruikt om het akoestisch comfort te garanderen.

De nieuwe houtstructuur zal aan de binnenkant in het zicht blijven. De primaire structuur vormt dus ook meteen het afgewerkte product, wat ook weer een besparing op materialen betekent.

Door de houtstructuur maximaal te prefabriceren bleef de effectieve montagetijd tot een minimum beperkt. De reeds aanwezige kernen in beton zullen worden doorgetrokken naar boven om de wandstabiliteit van de houten optopping te garanderen. 

“Houtbouw heeft de toekomst. De bouwmethode zal in onze toekomstige projecten dan ook steeds een prominentere rol gaan spelen. Het is een grote troef dat we daarbij, net als in al onze andere projecten, een beroep kunnen doen op onze eigen specialisten op het vlak van bijvoorbeeld stabiliteit en akoestiek en zo het finale kostenplaatje kunnen drukken”, besluit Sweco.